مذمت ایرانیان | کتابخانه مجازی الفبا

آيا امام حسين عليه السلام ايرانيان را مذمت كرده است؟

پاسخ: با سلام. متني كه عموما در فضاي وب روي آن تبليغ مي شود از كتاب «سفينة البحار» تأليف شيخ عباس قمي(ره) صاحب كتاب مفتايح الجنان است.

متن شبهه چنين است: «ما از تبار قريش هستيم و هواخواهان ما عرب و دشمنان ما ايراني ها هستند روشن است كه هر عربي از هر ايراني بهتر و بالاتر و هر ايراني از دشمنان ما هم بدتر است. ايراني ها را بايد دستگير كرد و به مدينه آورد ، زنانشان را به فروش رسانيد و مردانشان را به بردگي و غلامي اعراب گماشت.» اين شبهه گاه به صورت برگه چاپ و در ميان برخي اقشار پخش شده است. اينك به نقد و بررسي اين روايت مي پردازيم:

۱- اين روايت از كتاب «سفينة البحار» شيخ عباس قمي(ره) است. اين كتاب در واقع معجم موضوعي كتاب شريف «بحارالأنوار» تأليف علامه مجلسي(ره) است. پس ما به اصل كتاب يعني «بحارالأنوار» رجوع مي كنيم.

۲- اين حديث كه محدث قمي آن را در «سفينة البحار» در مادّة «عجم» آورده، در بحارالانوار علامه مجلسي(ره) جلد ۶۴، ص ۱۷۶ ـ كتاب الايمان والكفر، باب «اصناف الناس في الايمان» حديث ۱۳ نقل شده و مرحوم علامه مجلسي آن را از كتاب «معاني الاخبار» شيخ صدوق(ره) ص ۴۰۳ نقل كرده است.

۳- در متن حديث آمده «سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يقُول‏...» در اينجا طراح شبهه اين قدر سواد ديني و حديثي نداشته و در نهايت جهالت خيال كرده چون لقب امام حسين(ع) اباعبدالله است پس اين روايت نيز از امام حسين(ع) است. در حالي كه لقب امام صادق(ع) نيز اباعبدالله است و در متون حديثي هر وقت حديثي از اباعبدالله نقل شود؛ منظور امام صادق(ع) است نه امام حسين(ع). اگر حديثي از امام حسين(ع) نقل شود اسم حسين(ع) در روايت مي آيد.

۴- اصل متن حديث بدين ترتيب است:

«مع، معاني الأخبار بِالْإِسْنَادِ الْمُتَقَدِّمِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ يوسُفَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ ضُرَيسِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يقُولُ نَحْنُ قُرَيشٌ وَ شِيعَتُنَا الْعَرَبُ وَ عَدُوُّنَا الْعَجَم»(بحارالأنوار ج۶۴ ص۱۷۶)‏. ترجمه: «ما (اهل بيت) قريش هستيم؛ شيعيان ما عرب هستند و دشمنان ما عجم»

در ابتداي اين حديث لفظ «مع» آمده. اين يعني اينكه علامه مجلسي(ره) دارد حديث را از كتاب «معاني الأخبار» شيخ صدوق(ره) نقل مي كند. بعد از اين لفظ نيز نام كتاب آمده. علامه مجلسي(ره) در شرح اين حديث عبارتي دارد كه در بحارالأنوار با عبارت «بيان» مشخص شده است. اصولا در كتاب بحارالأنوار هر وقت علامه(ره) بخواهد در مورد حديثي توضيح دهد توضيح را با كلمه «بيان» شروع مي كند. حال طراح نادان شبهه خيال كرده اين هم ادامه روايت است در صورتي كه اين توضيح علامه (ره) است در مورد روايت. توضيح علامه(ره): «بيان: و شيعتنا العرب أي العرب الممدوح من كان شيعتنا و إن كان عجما و العجم المذموم من كان عدونا و إن كان عربا.» يعني «عرب خوب اگر هست، از شيعيان ما است گر چه عجم باشد و عجم بد هر كه هست، از دشمنان ما است گرچه عرب باشد.» در واقع علامه مجلسي(ره) اينجا مي خواسته بفرمايد منظور از عرب در اين روايت دوستان اهل بيت(ع) و معتقدين به ولايت ايشان است حتي اگر عجم و غير عرب باشند و منظور از عجم دشمنان ايشان و منكرين ولايت ائمه(ع) هستند حتي اگر عرب باشند و فرموده اند كه ملاك دوستي اهل بيت عرب بودن يا نبودن نيست بلكه ملاك اعتقاد داشتن به اصل ولايت ائمه است. پس طبق توضيح علامه مجلسي -كه خود او اين حديث را نقل كرده- اين حديث نمي گويد كه عجم ها به خاطر عرب نبودنشان دشمن ائمه هستند.اما طراح نادان شبهه اولاً كلمه «بيان» را به عنوان ادامه روايت فرض كرده و ثانياً اين كلمه را به معني «روشن است» ترجمه كرده است.

نسبت دروغ و افترا به سيد الشهدا

۵- در فرهنگ عرب به همه افراد غير عرب «عجم» گفته مي شده است. مانند خود ما ايراني ها كه به همه افراد غير ايراني مي گوييم «خارجي» اما منظور ما فقط اعراب نيستند؛ بلكه همه غير ايراني ها هستند به همين گونه در عرب نيز كلمه عجم به معناي غير عرب است در صورتي كه اشكال كننده آن را به معني «ايراني» ترجمه كرده است!! كه اين غرض ورزي او را مي رساند.

۶- در ادامه متن كه گفته:«ايراني ها را بايد دستگير كرد...» اگر در متن عربي دقت كنيم مي بينيم پس از توضيح علامه(ره) آمده است: «سوء رأي الثاني في الاعاجم» كه اين هم طراح شبهه در ترجمه خويش نياورده است. اين نيز به معني «سوء رأي دومي(يعني عمر بن خطاب) در مورد اعاجم ( عجم ها)» و روشن است كه ادامه عبارت در مورد نظر عمر بن خطاب مي باشد و ربطي به حديث يا توضيح علامه مجلسي(ره) ندارد.

۷- ادامه متن عربي كه در تصوير است بدين شرح است: « سوء رأي الثاني في الاعاجم لمّا ورد سَبي الفُرسْ الي المدينة أرادَ الثّاني أنْ يبيعَ النّساء وأنْ يجْعلَ الرّجالَ عبيد العرب و عَزَم عَلي أنْ يحْمِلَ العليل والضّعيف والشّيخ الكبير في الطّواف» اما در اينجا نيز طراح شبهه با خباثت تمام ادامه متن شيخ عباس(ره) را نياورده است. كل متن به شرح زير است: «لمّا ورد سَبي الفُرسْ الي المدينة أرادَ الثّاني أنْ يبيعَ النّساء و أنْ يجْعلَ الرّجالَ عبيد العرب و عَزَم عَلي أنْ يحْمِلَ العليل و الضّعيف و الشّيخ الكبير في الطّواف و حَوْلَ البيت علي ظهورهم، فقال اميرالمؤمنين(عليه‌السلام): اِنّ النّبي (صلي‌الله عليه و آله و سلم) قال: اكرمُوا كريمَ قومٍ و إنْ خالفوكم و هؤلاء الفُرس حُكماءٌ كرماء فقد ألْقوا إلينا السّلام و رَغَبوا في الإسلام و قد إعتقتُ منهم لوجهِ الله حَقّي و حَقّ بني هاشم ... الخ» ترجمه:«وقتي اسراء فارسي زبان (ايرانيان) را به مدينه آوردند، دوّمي (عمر بن الخطاب) خواست زن هاي آنان را بفروشد و مردان آنها را غلام و برده عرب قرار دهد و تصميم گرفت افراد معلول و ناتوان و پيرمرد را در طواف و اطراف بيت الله الحرام، سوار بر پشت آنها (ايرانيانِ به بردگي گرفته شده) كند. اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب (عليه‌السلام) فرمود: به راستي پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود: كريم هر قومي را احترام كرده، گرامي داريد هر چند با شما مخالف باشند، اين در حالي است كه ايرانيان مرداني حكيم و دانشمند و انسان هايي با شخصيت و با كرامت‌اند، آنها بر ما سلام كرده و درود فرستاده و ميل به اسلام پيدا كرده‌اند. و من سهم غنيمت خودم و حق بني‌هاشم از آنها را، براي خوشنودي خدا آزاد كردم...»

حال قضاوت كنيد كسي كه با ايران و ايرانيان دشمن بوده ائمه(ع) بوده اند يا عمر بن خطاب و پيروانش؟!

آنچه در اين شبهه در مورد ايراني‌ها به امام حسين(ع) نسبت داده شده! رأي و نظر عمر بن خطاب است كه خواسته زن هاي آنها را بفروشد و مردان آنها را غلام و برده عرب قرار دهد! و حيدر اميرالمؤمنين(ع) با او مخالفت كرده و ايراني‌ها را مردماني دانشمند و حكيم و افرادي باكرامت و شخصيت مي‌شمارد و آنها را شايسته احترام مي‌انگارد اما نويسنده شبهه با نظر ايجاد بغض و كينه در ايرانيان نسبت به امام حسين(ع)، اولاً حديث امام صادق(ع) را ـكه مقصود از آن را توضيح خواهيم دادـ به دروغ به امام حسين(ع) نسبت مي‌دهد و ثانياً رأي و اقدام عمر بن الخطاب را به عنوان تتمه سخن آن حضرت ترجمه مي‌كند روشن است كه اين اقدام، خيانت و دروغي آشكار است.

۸- اما در مورد حديث: اولاً سند حديث داراي اشكال است يعني هر چند راوي اصلي حديث، ضريس بن عبدالملك، از اصحاب امام صادق(ع) موثق شمرده شده است؛ اما در سند او عثمان بن جبلة قرار گرفته كه مجهول است و همچنين سلمة بن الخطات در سند او هست كه نجاشي متخصص فن رجال، مي گويد: او در حديث ضعيف است. در حالي كه حديث معتبر حديثي است كه تمام سلسله روات آن، لااقل توثيق داشته باشند. در نتيجه از نظر علم رجال شناسي، حديث جزو احاديث ضعيف به شمار مي‌آيد. ثانياً معناي حديث زماني روشن مي‌شود كه تحقيقي در معناي كلمة «عرب» و «عجم» در لغت داشته باشيم و با ملاحظه ساير سخنان ائمه(ع) در مورد عجم‌ و مخصوصاً ايراني‌ها به مقصود آن حضرت در اين حديث، پي ببريم: در لغت عرب از جمله معاني كلمة «عَرَب و عَرِب» عبارت است از: كسي كه فصيح سخن بگويد، خالص باشد، صاف و يك دست باشد لكنت زبان نداشته باشد و مقصود ديگري را خوب فهميده و به ديگران منتقل كند و معناي عجم و عجمي عبارت است از: غير عرب، كسي كه نتواند فصيح سخن بگويد چه عرب باشد چه غير عرب، فرد كاملاً بي‌اطلاع و كسي كه منكر حقيقتي شود و اعجم به كسي گويند كه: لال، زبان بسته، گنگ يا بي‌عقل باشد. با توجه به آنچه در كتب لغت دربارة معناي اين دو واژه (عرب و عجم) ذكر گرديد، مقصود امام صادق(ع) از حديث فوق چنين مي‌شود: ما قريش هستيم، يعني باشخصيت‌ترين، فهميده‌ترين، خالص‌ترين و خوش لهجه‌ترين مردم هستيم، چرا كه قريش برترين نژاد در ميان نژادهاي مختلف عرب و بني‌هاشم برترينِ قريش و ائمه اطهار عليهم‌السلام برترين بني‌هاشم بودند. سپس مي‌فرمايد: شيعيان ما عرب، يعني افراد صاف، خالص و بي‌غل و غش هستند، فصيح سخن گفته، مقصود ما اهل بيت عليهم‌السلام را خوب فهميده و هنگام تفهيم به ديگران با بياني فصيح و سخني شيوا مقصود ما را به ديگران منتقل مي‌كنند؛ خواه از نژاد عرب باشند يا عجم و دشمنان ما عجم، يعني: افراد بي‌اطلاع از مباني فكري ما اهل بيت و انسان هاي بي‌عقلي هستند كه حقايق را منكر شده، با ما كه براي هدايت و سعادت بشر آمده‌ايم دشمني كرده، مقصود ما را نمي‌فهمند و هنگام انتقال به ديگران، سخن ما را به راستي و درستي با لهجه‌اي فصيح و قابل فهم به مخاطبان خود، منتقل نمي‌كنند؛ خواه از نژاد عرب باشند يا عجم. اين معنا براي سخن امام صادق(ع)، با آنچه در خارج اتفاق افتاده نيز مطابقت دارد. زيرا در عصر خود امامان(ع)، تمام كساني كه با آنها دشمني كرده و عاقبت مسمومشان كردند و به شهادت رساندند، همگي انسان هاي نفهم و بي‌شعور از نژاد عرب بودند كه منكر مقام و شخصيت امامان عليهم‌السلام بودند. اين در حالي است كه عجم‌، از جمله ايراني‌ها در به شهادت رساندن آن بزرگواران دخالت آنچناني نداشتند. هم چنان كه همه اعراب هم دشمن امامان نبودند. بلكه در ميان نژادهاي مختلف عرب شيعيان فراواني بودند كه داراي فهم و شعور و ادب و محبّت بوده و ارادت خود را به اشكال مختلف به آن بزرگواران اظهار مي‌كردند. از سوي ديگر، در ميان عجم‌ها چه ايراني و چه غير ايراني، شيعيان مخلص، فهميده و بي‌غلّ و غشي بوده و هستند كه ارادت خويش را در تمام عرصه‌ها به امامان دوازده گانه شيعه اظهار مي‌كردند و در رأس همه آنها سلمان فارسي است كه قلّه ده درجة ايمان را فتح كرده و به بهترين و برترين محبت و معرفت و اطاعت نسبت به امام زمان خويش اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب(ع) و فرزندان معصومش (ع) دست يافت و افتخار بزرگي براي ايرانيان آفريد.

پرسمان دانشجویی