برخی روایات، دوازده ماه اشاره شده در قرآن کریم را به دوازده امام معصوم تفسیر می‌کنند. نظرتان در این مورد چیست؟ | کتابخانه مجازی الفبا

در مورد آیه 36 سوره توبه که دوازده ماه را به دوازده امام و چهار ماه حرام را به چهار امام تفسیر کرده‌اند، توضیح دهید.

پاره‌ای از قوانین و رسوم، قبل از اسلام نیز وجود داشتند که اسلام بر آنها مهر تایید زد. از جمله اینها، تقسیم سال به دوازده ماه بود که در میان ملل مختلف رواج داشت که از این میان، اعراب قبل از اسلام، چهار ماه را با عنوان ماه حرام می‌شناختند. قرآن کریم، هم تقسیم سال به دوازده ماه و هم وجود چهار ماه حرام را می‌پذیرد: «در حقیقت، شماره ماه‌ها نزد خدا، از روزى که آسمان‌ها و زمین را آفریده، در کتاب [علمِ‏] خدا، دوازده ماه است. از این [دوازده ماه‏]، چهار ماه، [ماهِ‏] حرام است. این است آیین استوار، پس در این [چهار ماه‏] بر خود ستم مکنید، و همگى با مشرکان بجنگید، چنان‌که آنان همگى با شما می‌جنگند، و بدانید که خدا با پرهیزگاران است».[1] ماه‌های حرام، احکام خاص به خود را دارد که در جایش بررسی شده است. اما در ذیل این آیه احادیثی نقل شده است که در آن یکی از بطون آیه – تطبیق دوازده ماه به دوازده امام – ذکر شده است: 1. جابر جعفی از امام صادق(ع) نقل می‌کند که ایشان در ذیل آیه: «اِنَّ عِدَّهَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً ...» فرمود: «ای جابر! مراد از «سال»، جدّ ما پیامبر اسلام است و ماه‌های آن، دوازده عدد می‌باشد؛ از جدّ ما امیر المؤمنین تا جانشین همه، مهدی(عج) از اولاد حسین(ع) که دوازده امام می‌شوند. اما چهار ماه حرام از ما، چهار امامی هستند که همه به اسم علی می‌باشند: امیر المؤمنین علی بن ابی‌طالب، ‌علی بن الحسین، علی بن موسی و علی بن محمد...».[2] این روایت در کتاب «الهدایه الکبری» با این سند نقل شده است: «علی بن الحسین الکُوفی» از «وَهْب بن عبد الله» از «محمد بن جبله» از «الحسین بن معمر» از «خالد بن محمد» از «جابر الجُعفی». برخی از افراد این سلسله سند مانند وهب بن عبدالله مجهول می‌باشند. این روایت را شیخ طوسی به صورت مرسل و با اندکی اختلاف نقل کرده است.[3] 2. امام صادق(ع) فرمود: «اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اللهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْاَرْضَ... ؛ منظور امیر المؤمنین على بن ابی‌طالب، حسن بن على، حسین بن على، على بن حسین، محمد بن على، جعفر بن محمد، موسى بن جعفر، على بن موسى، محمد بن على، على بن محمّد، حسن بن على و الخلف الحجّه می‌باشد». سپس فرمود: «اى داود! آیا می‌دانى این نوشته کى نوشته شده است؟» داود گفت: خدا و رسولش و شما بهتر می‌دانید. آن‌حضرت فرمود: «دو هزار سال پیش از آن‌که آدم آفریده شود».[4] در سند این روایت نیز عبید بن کثیر عامرى وجود دارد که علمای رجال او را ضعیف دانسته‌اند[5] و گفته‌اند که آشکارا حدیث جعل می‌کرد.[6] در نتیجه، این دو روایت به جهت سندی دارای اشکالاتی هستند. اما محتوای این روایت، ‌راه متفاوتی از سند دارد؛ در این روایات به برگزیده بودن دوازده امام اشاره شده است که با ذوقی بر آیه دوازده ماه سال تطبیق داده شد. اصل این محتوا و منتخب بودن دوازده امام، از اصول شیعه بوده و دلایل بسیار بر آنها وجود دارد و تطبیق آن بر این آیه نیز مشکلی را ایجاد نمی‌کند. بنابر این محتوای این روایات بعید نبوده و می‌توان بدان استناد کرد.

اسلام کوئست نت