راه درمان کینه چیست؟ | کتابخانه مجازی الفبا

راه درمان كينه چيست؟

كينه توزي از گناهان بزرگ و زمينه ساز شرك به خداوند و دشمني با ديگر همنوعان است. اگر انسان بتواند اين بيماري را درمان كند، از بسياري گناهان و رفتارهاي ناپسند در امان خواهد بود.لذا ابتدا مفهوم كينه را از نظر روايات و اخلاق اسلامي مورد بررسي قرار داده سپس در درمان آن از نسخة شفا بخش امامان معصوم ـ عليه‌السلام ـ استفاده خواهيم نمود.
معناي كينه توزي اين است كه اگر بين دو نفر درگيري و برخوردي به وجود آيد، پس از پايان درگيري ذهن و فكر هر كدام نسبت به ديگري تيره و تاريك شده و در دل نسبت به او بدبين و بدخواه باشد. و به عبارت ديگر، دنبال فرصت و موقعيتي باشد كه به نوعي از او انتقام بگيرد. در زبان عربي سه كلمه وجود دارد كه به معناي كينه‌توزي آمده و در روايات شديداً از آن نهي شده است: 1. حقد[1] 2. غلّ[2] 3. ضغن.[3]
از مجموع رواياتي كه در اين باب وارد شده، تنها به يك روايت از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ اشاره كنيم كه حضرت فرمود: «المومن ليس بحقود»؛ مومن كينه توز نمي‌باشد و هرگز عداوت كسي را به دل نمي‌گيرد. براي اين‌كه بتوانيم اين صفت ناپسند را از وجود خويش دور كنيم، لازم است علل پيدايش كينه‌توزي را بشناسيم، علّت شناسي هم در درمان كمك مي‌كند و هم در پيشگيري از يك بيماري.

علل كينه توزي
يكي از علل اصلي پيدايش كينه‌توزي، جدال و خصومت است. در روايتي از امام صادق ـ عليه‌السلام ـ نقل شده است كه فرمودند: «از جدال و خصومت بپرهيز؛ زيرا دشمني و عداوت در درجه اول قلب آدمي را مشغول مي‌دارد و در درجه دوم موجب نفاق و دو‌رويي مي‌گردد و در درجه سوم كينه‌ها و دشمني‌ها را در دل مشتعل مي‌سازد»[4] از اين روايت دانسته مي‌شود كه علت اصلي كينه‌توزي جنگ و جدال و بدبيني نسبت به يكديگر است كه به طور طبيعي موجب تنافر و جدايي بين مومنين شده و در دلهايشان حقد و كينه ريشه مي‌گيرد.
لعن و نفرين كردن ديگران، فحش، مسخره كردن، طمع، توقع بيش از اندازه، خرده گيري، غيبت كردن و ضعف شخصيتي از جمله ديگر عوامل مهم ايجاد كينه اند.

درمان كينه توزي
1. اگر كسي بداند كه كينه توزي يعني عداوت و دشمني ديگران را به دل گرفتن ثمري نداشته، تنها اين شخص كينه‌توز است كه دائماً در آتش سوزاني كه خود مشتمل ساخته گرفتار درد و رنج مي‌باشد و باز بداند كه كمترين زياني عايد شخصي كه مورد عداوت باطني وي قرار گرفته است، نمي‌گردد بطور يقين از كينه‌توزي دست بر خواهد داشت.
2 . بعد از درك اين حقيقت كه كينه‌توزي كار نا پسندي است و پيامد خوبي ندارد، بايد تلاش نمود كه خود را متخلق به اخلاق حسنه و نيكو نموده از درگيري وبرخورد با ديگران اجتناب ورزد.
3. ايجاد روحية عفو و گذشت يكي از بارزترين مصداق‌هاي اخلاق اجتماعي است كه در درمان و پيشگيري از كينه‌توزي نيز مؤثر است، اگر فرد ديگري شما را مورد اذيّت و آزار و توهين قرار داده به جاي آن‌كه نسبت به او خشمگين شده و خصومت وي را در دل خود جاي دهيد، بهتر است با عفو و گذشت برخورد نماييد.

مرکز مطالعات پاسخگویی به شبهات اندیشه قم