اگر انسان به نفس خود ریاضت بدهد، مثلاً فقط یک وعده شبانه روز غذا بخورد، آیا گناه کرده است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

اگر انسان به نفس خود رياضت بدهد، مثلاً فقط يك وعده شبانه روز غذا بخورد، آيا گناه كرده است؟

در جواب به سؤال فوق توجه به يك مقدمه ضروري است:
در منابع ديني در مورد پرخوري و شكم بارگي، سفارش به كم خوري، ‌نقش تغذيه در تأمين سعادت و يا شقاوت انسان، برخورداري از صحت و سلامت جسم و روح با مراعات برنامه غذايي خاص و... بيانات گوناگوني مطرح شده است، كه چند نمونه از آنها را بيان مي كنيم:
1. امام معصوم ـ عليه السّلام ـ فرمود: كم خوري سبب لذت بردن از طعام است به خلاف پرخوري.[1]
2. كم خوردن مصونيت روان آدمي را از نفوذ شيطان به دنبال دارد.[2]
3. شيطان در درون فرزند آدم مانند خون در رگ ها به جريان مي‌افتد، پس راه هاي او را با گرسنگي ببنديد.[3]
4. هيچ چيز نزد خداوند مبغوضتر از شكم پر نيست.[4] در روايتي ديگر فرمود: هنگامي كه شكم كسي پر شود در اين لحظه دورترين مخلوق به خداوند است.[5]
5. كم خوري به رقت قلب و تأثير موعظه در آن مي‌انجامد.[6]
6. ميانه روي در خوردن به صحت و سلامتي جسم و فكر و انديشه فرد منجر مي‌شود.[7] معناي آن اين است كه كم خوري موجب انديشه و فكر صحيح، و پرخوري موجب حماقت و ناداني فرا مي گردد.
بعد از توجه به اين روايات در پاسخ بيان مي دارم كه بدون ترديد يكي از راه‌هاي رشد انسان و دست يابي او به كمال انساني، تمرين و رياضت دادن به نفس است. انسان نمي‌تواند بدون آمادگي قبلي و تمرين مناسب به موفقيت دست يابد. يك رزمي‌كار در ابتداي امر از پس يك نفر مثل خود بر نمي‌آيد امّا بعد از آشنايي با فنون رزمي و شناخت راهكاري مبارزه با ديگران، ممكن است چندين نفر را از ميدان بيرون نمايد. يك وزنه‌بردار در روزهاي نخست تمرين قادر به بلند كردن يك وزنه سنگين نيست، امّا با تمرين، كارش به جايي مي‌رسد كه چند برابر وزن خود را بالاي سر مي‌برد. اينها همه نتيجة تمرين است.
در مسائل ديني نيز يكي از راه‌هاي مبارزه با نفس، تمرين و رياضت كشيدن است. به اين صورت كه با شكم بارگي مبارزه كند، هر چه مي‌يابد و هر چه مي‌بيند، در خواست نكند. با توجه به تمايل انسان به طبيعت، خداوند برنامه رياضتي براي بندگان خود فراهم نموده است، و جالبتر آن كه به اين رياضت دستور اكيد (واجب) داده است. انتخاب ماهي به نام ماه مبارك رمضان، سفارش به كم خوردن، ‌پرهيز از شكم بارگي، توصيه به گرفتن روزه اول، وسط و آخر هر ماه قمري، روز هاي يك شنبه و پنج شنبه و دعوت به گرفتن روزه به مناسبت‌هاي مختلف همه نشان دهنده اهميت اين امر در كمال انساني است.
ناگفته روشن است كه اين سفارشها و توصيه‌ها تا جايي است كه ضرر جسماني متوجه فرد ننمايد، در غير اين صورت حتي روزه واجب نيز ساقط است.
بنابراين فرد پس از احراز سلامت و اطمينان از ضرر نرسيدن به جسم و فيزيك بدني خود مي‌تواند نفس را رياضت دهد. امّا اگر اين رياضت به فعاليت اجتماعي او به ويژه در برخورد با اعضاي خانواده اختلال ايجاد مي‌كند، نيازي به تحمل اين رياضت نيست. او مي‌تواند به جاي سه وعده غذا دو وعده غذايي داشته باشد، يا اگر عادت به صرف چاشت و عصرانه دارد آنها را از برنامه غذايي خود حذف كند. زيرا هيچ ظرفي در پري به پري شكم سرزنش نشده است.

مرکز مطالعات پاسخگویی به شبهات اندیشه قم