منظور از قناعت چیست؟ | کتابخانه مجازی الفبا

منظور از قناعت چيست؟

قناعت حالتي است نفساني كه باعث اكتفا كردن به قدر حاجت و ضرورت مي‌شود. اين صفت از صفات فاضله و اخلاق خوب است و بسياري از صفات ديگر مربوط به آن است. اگر انسان با روحية قناعت زندگي كند از اوصاف ناپسند، مانند: طمع، حرص و جمع‌آوري‌بي‌حدوحصر مال و ثروت بدور خواهد ماند.[1] صفت قناعت مَركبي است كه آدمي را به مقصد و سعادت دنيا و آخرت مي‌رساند. زيرا هر كس به قدر ضرورت قناعت كرد و دل را به تجمل و افزون طلبي نسپرد هميشه فارغ‌البال و مطمئن بسر خواهد برد، به گونه‌اي كه تحصيل آخرت برايش آسان و زندگي دنيا راحت مي‌باشد.
در مقابل، هر كه گرفتار صفت حرص و طمع شد، همواره پريشان‌خاطر و مضطرب است. با اين وجود، او چگونه مي‌تواند تحصيل آخرت نمايد و به سعادت ابدي نائل گردد، پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «خوشا به حال كسي كه به دين اسلام هدايت يابد، و به قدر كفاف به او برسد و قناعت كند.» همچنين فرمود: «اي مردمان! چندان سعي نكنيد كه به هيچ‌كس نمي‌رسد مگر آنچه از براي او مقدر شده است و هيچ بنده‌اي از دنيا نمي‌رود مگر اينكه روزيي كه به او مقدر است به وي برسد.»
قناعت مستلزم غنا و بي نيازي است،‌ معمولا انسان‌هاي قانع احساس بي‌نيازي مي‌كنند و از درخواست و طلب از ديگران خودداري مي‌كنند. امام علي ـ عليه السّلام ـ فرمود: «اي فرزند آدم! اگر از دنيا آن قدر مي‌خواهي كه كفايت تو را كند، اندك چيزي از آن تو را سير مي‌كند و اگر زيادتر از كفايت مي‌طلبي، تمام آنچه در دنيا هست تو را سير نخواهد كرد و كفايت تو را نخواهد نمود.»[2]
به هر حال، قناعت يعني اكتفا به قدر نياز و قانع شدن به آنچه كه دارد، قناعت آدمي را از آلوده شدن به بسياري از گناهان نگه مي‌دارد. آدم قانع همواره سير است و احساس بي نيازي مي‌كند،‌ برعكس افراد طماع و حريص هر قدر از اموال دنيا را جمع‌آوري كنند باز عطش و تشنگي‌اش بيشتر مي‌شود. انسان بايد ضمن اينكه خود، روحية قناعت را در خويشتن ايجاد مي‌كند، ديگران را هم بايستي به اين وصف توصيه كند. به ويژه مدير و سرپرست خانواده، وظيفة مهمي در اين زمينه دارد و بايد فرزندان را با روحية‌ قناعت تربيت نمايد

مرکز مطالعات پاسخگویی به شبهات اندیشه قم