آیا احادیث تأیید می کنند که خلافت اهل بیت(ع) مصداق آیه 55 سوره نور است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آیا احادیث تأیید می کنند که خلافت اهل بیت(ع) مصداق آیه 55 سوره نور است؟

بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت

سوره نور، آیه ۵۵:

وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکمْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُم مِن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أمْنًا یَعْبُدُونَنِی لاَ یُشْرِکونَ بِی شَیْٔاً وَ مَن کفَرَ بَعْدَ ذَلِکَ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ.

خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند، وعده می دهد که آنان را به یقین، جانشین روی زمین خواهد کرد، همان گونه که پیشینیان را جانشینی روی زمین بخشید و دینی را که برای آنان پسندیده، عزیز و ارجمند خواهد ساخت و ترسِ آنان را به امنیّت و آرامش، مبدّل خواهد کرد، آن چنان که تنها مرا خواهند پرستید و چیزی را با من، شریک نخواهند ساخت. پس کسانی که بعد از این کفر ورزند، نافرمان اند.



۱. عبد اللّٰه بن سنان از امام صادق(ع) در باره آیه (وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ) پرسید. امام(ع) در پاسخ فرمود:

هُمُ الأَئِمَّةُ. [۱]

آنان، امامان هستند.

۲. در روایتی دیگر از امام صادق(ع) نقل شده که در باره (وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا...کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ) فرمود:

نَزَلَتْ فی عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ وَ الأَئِمَّةِ مِن وُلدِهِ(ع).[۲]

این آیه، در باره علی بن ابی طالب و امامان از فرزندان او(ع) است.

۳. از امام باقر(ع) روایت شده که فرمود:

وَ لَقَد قالَ اللّهُ عز و جل فی کِتابِهِ لِوُلاةِ الأَمرِ مِن بَعدِ مُحَمَّدٍ(ص) خاصَّةً: (وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ) إلیٰ قَولِهِ: (فَأُولٰئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ)، یَقولُ: أستَخلِفُکم لِعِلمی وَ دینی وَ عِبادَتی بَعدَ نَبیِّکُم کَما أستَخلِفُ وُصاةَ آدَمَ مِن بَعدِهِ حَتَّیٰ یَبعَثَ النَّبیَّ الّذی یَلِیهِ.

(یعْبُدُونَنِی لَا یشْرِكُونَ بِی شَیٔاً) یَقولُ: یَعبُدُونَنی بِإیمانٍ لا نَبِیَّ بَعدَ مُحَمَّدٍ(ص) فَمَن قالَ غَیرَ ذٰلِکَ (فَأُولٰئِکَ هُمُ الفاسِقون)، فَقَد مَکَّنَ وُلاةَ الأَمرِ بَعدَ مُحَمَّدٍ بِالعِلمِ؛ وَ نَحنُ هُم.[۳]

خداوند عز و جل در کتابش در خصوص صاحبان امر بعد از محمّد(ص) فرمود: (خداوند به کسانی که از شما ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند، وعده می دهد که آنان را به یقین، جانشین روی زمین خواهد کرد، همان گونه که پیشینیان را جانشینی روی زمین بخشید)، یعنی شما را برای [میراثداری] دانش و دین و عبادتم بعد از پیامبرتان، جانشین او می سازم، چنان که اوصیای آدم(ع) را بعد از او تا بعثت پیامبر بعدی، جانشین ساخت.

(آن چنان که تنها مرا خواهند پرستید و چیزی را با من شریک نخواهند ساخت)، یعنی با اعتقاد به این که بعد از محمّد، پیامبری نخواهد بود، مرا عبادت می کنند. پس هر که جز این را بگوید، فاسق خواهد بود. خداوند، صاحبان امر بعد از محمّد(ص) را با دانش، منزلت بخشید و ما [اهل بیت]، آنان هستیم.

۴. حاکم حسکانی، از دانشمندان اهل تسنّن، از ابن مسعود روایت کرده که گفت: خلافت الهی در قرآن، برای سه نفر آمده است.

ابن مسعود، نفر اوّل و دوم را آدم(ع) و داوود(ع) معرّفی می کند و در توصیف نفر سوم می گوید:

وَ الخَلیفَةُ الثّالِثُ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ؛ لِقَولِ اللّهِ تَعالی: (لَیسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی ٱلْأَرْضِ كَمَا ٱسْتَخْلَفَ ٱلَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ)؛ یَعنی آدَمَ و داوودَ.[۴]

خلیفه سوم، علی بن ابی طالب است؛ چرا که خداوند فرمود: (آنان را در زمین خلیفه خواهد کرد، چنان که انسان های پیش از آنان را خلیفه نمود)، یعنی آدم و داوود [را پیش تر، خلیفه خود در روی زمین ساخت].

به این ترتیب، خداوند، ضمن بیان این مژده ها می گوید: این حاکمیت خداداد، در امّت های پیشین نیز سابقه داشته است و مؤمنان امّت های پیشین، در مقاطعی کافران و مشرکان را مغلوب ساختند و حکومتی ایمانی و توحیدی تشکیل دادند.

برای مثال، قوم موسی(ع) از مصادیقِ این پیشینیان هستند؛ زیرا آنان با ظهور موسی(ع) و در هم شکسته شدن قدرت فرعون و فرعونیان، مالک حکومت روی زمین شدند، چنان که در آیه ۱۲۷ سوره اعراف، آمده است:

(وَقَالَ الْمَلأُ مِن قَوْمِ فِرْعَوْنَ أَتَذَرُ مُوسَی وَقَوْمَهُ لِیفْسِدُواْ فِی الْأَرْضِ وَیذَرَکَ وَ آلِهَتَکَ قَالَ سَنُقَتِّلُ أَبْنَاءَهُمْ وَنَسْتَحْی نِسَاءَهُمْ وَ إِنَّا فَوْقَهُمْ قَاهِرُونَ.

و سران قوم فرعون گفتند: آیا موسی و قومش را وا می گذاری تا در زمین، تباهی به راه اندازند و تو و خدایانت را وا گذارد؟! گفت: فرزندانشان را خواهیم کُشت و زنانشان را [برای بردگی] زنده می گذاریم و ما، بی تردید، بر آنان تسلّط داریم).

در پی آن، خداوند فرمود:

(إِنَّ ٱلْأَرْضَ للّهِ یورِثُهَا مَن یشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ[۵]

این زمین را، که از آنِ خداست، به هر کس از بندگانش که بخواهد، به ارث می دهد).

خداوند چنین کرد و آن جمعیّت مستضعف، یعنی مؤمنانِ بنی اسرائیل را وارث شرق و غربِ زمین گردانید.

خداوند، در باره آنان فرموده است:

(وَ نُمَکِّنَ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ).[۶]

یعنی ما اراده کرده ایم که قوم مستضعف (مؤمنان بنی اسرائیل) را در روی زمین، استقرار بخشیم و صاحب نفوذ و سلطه گردانیم.

البته در قوم بنی اسرائیل، حتّی در عصر موسی(ع) افراد بی بند و بار، ناباب، فاسق و احیاناً کافر بودند، امّا حکومت، در دست مؤمنانِ صالح بود.

پایگاه اطلاع رسانی حدیث نت