جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف مقاله حاضر توصیف، مقایسه و مقابله سه گفتمان فقهی­ «سنتی»، «تحول­گرا» و «تجددخواه» در نهاد روحانیت شیعه درباره حجاب و مدیریت زیباشناختی بدن زنانه، بر پایه روش «تحلیل انتقادی گفتمان» لاکلائو و موف است. پیروزی انقلاب اسلامی و تثبیت نظام سیاسی شیعی با محوریت نهاد روحانیت، وجوه معطوف به پوشش زنانه و مدیریت زیباشناختی بدن را در قامت مسئله‌ای اجتماعی در ایران معاصر پدیدار ساخت. بخشی از مسئله­مندی حجاب و معضله­های مرتبط با بازنمایی­های زنانه مدلول نهادینه­شدن حضور اجتماعی زنان در کنار مشروعیت­­­بخشی دینی به مشارکت اجتماعی و سیاسی آنان در حوزة عمومی جامعه از سوی نهاد روحانیت قابل تعلیل است. بازتعریف موازین حجاب و پوشش به­مثابه قانون اجتماعی و نفی آن به­منزله انتخاب فردی، مزید بر بازتولید مناقشه­­ میان الگوواره اندیشه دینی و غیردینی، همزمان موجد نزاع و تقابل قایلان به اصل حجاب و پوشش اسلامی با یکدیگر ذیل الگوواره دینی و گفتمان­های فقهی نیز گردیده است. یافته‌های پژوهش علاوه بر رؤیت­پذیر ساختن دال‌های شناور هر یک از گفتمان­های فقهی مذکور حول دال مرکزی پوشش اسلامی، وجود برداشت­های اجتهادی و اخلاقی متفاوت از الفاظ، مفاهیم و مقولات ذی­وجه با پوشش و مدیریت زیبایی‌شناختی بدن زنان، استنباط‌های متفاوت از معانی و مدالیل معطوف به حیا و عفت را نیز در سپهر معنایی و کرداری صورت‌بندی­های فقهی «سنتی»، «تحول­گرا» و «تجددخواه» نشان می­دهد. سازوکارهای ناظر به «چیره­بخشی خود - به محاق­بردن دیگری»، وجه اشتراک سه صورت‌بندی فقهی مذکور از حجاب و پوشش را در نهاد روحانیت شیعه تشکیل می­دهد.