جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله مهدویت و غیبت امام که از باورهای مشترک میان برخی فرقه‌های شیعی است؛ سبب شده تا پیروانشان با چالش‌هایی در انسجام اجتماعی مواجه شوند. پرسش این پژوهش آن است که اندیشه ‌انتظار و اقدامات مصادیق مهدی در فرقه‌های شیعی بر انسجام اجتماعی پیروان چه تاثیری داشته است؟ در پاسخ‌، با مراجعه به آثار فرقه‌شناسی، منابع تاریخی، کتاب‌های حدیثی، نخست اطلاعات اولیه در ارتباط با اقدامات مهدی و آموزه‌های انتظار در فرقه‌های باورمند به مصداق مهدی در میان شیعیان جمع‌آوری گردید و سپس تاثیر این اقدامات و آموزه‌ها بر انسجام اجتماعی پیروانشان مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها حکایت از آن دارند که باورهای مرتبط با اندیشه انتظار در غیر امامیه، نخست بیش‌تر به دوران پس از مرگ مهدی ادعایی ناظر بوده و دوم این‌که اقدامات مهدی‌های مصداقی نیز در فضای انتظار و انسجام پیروانشان نبوده است. در این بین، تنها امامیه توانست انسجام اجتماعی خود را بر اساس باورداشت به غیبت امام مهدی؟عج؟، با توجه به روایات فراوان ائمه پیشین در ارتباط با مسئله غیبت حفظ کند.

بحث در اثبات وجود امام دوازدهم شیعیان امامی، در گذر تاریخ همواره مطرح بوده است. امروزه افرادی مانند احمد الکاتب وجود وی را رد و بحث نواب اربعه را ساختگی برمی شمارند. مقاله حاضر درپی جواب گویی به این گونه بحث هاست.در نوشته پیش رو، کوشیده شده است با بررسی منصب وکالت در عصر غیبت صغرا از راه شناخت وکلا و چگونگی فعالیت های آنان به اثبات وجود امام زماناز راه تاریخی و نه از راه های کلامی و حدیثی پرداخته شود.در ابتدا نویسنده در پی این مطلب است که آیا در منابع کهن شیعی اطلاعات تاریخی در مورد منصب وکالت در دوره غیبت صغرا به گونه ای که بتوان این منصب را تایید کرد وجود دارد؟ سپس با اثبات وجود این منصب در منابع کهن شیعی به بررسی واقعیت تاریخی آن پرداخته، آن گاه با کنار هم قرار دادن و تحلیل داده های تاریخی در پی اثبات وجود امام دوازدهماز طریق منصب وکالت برآمده است.

هنگام بررسی نقش نهاد وکالت در عصر غیبت صغرا، سخن از کارگزاران خائن و مدعیان دروغین وکالت، اهمیتی ویژه می یابد. از آن جا که افرادی موجه و صاحب نفوذ از این دست در میان شیعیان امامی دیده می شدند، مخالفت اینان می توانست تعارض هایی را در جامعه امامیه پدید آورد.احمد الکاتب با استفاده از این نکته، با غیرواقعی نشان دادن تعداد این افراد، سعی دارد از مخالفت و نزاع اینان با متصدیان وقت منصب وکالت، هیمنه ای بسازد تا ساختگی بودن اصل منصب وکالت در روزگار غیبت صغرا را نتیجه بگیرد و به تبع آن، وجود امام زمان را منکر شود.این نوشتار، بر آن است تا با واکاوی و تحلیل داده های تاریخی، در آغاز خواننده را با اوضاع و فضای سیاسی، فرهنگی و ... آن دوران آشنا سازد تا نقش این اوضاع، در بروز ادعاها و مخالفت های مدعیان دروغین آشکار گردد. سپس در ادامه، با گونه شناسی این افراد و رفتارهایشان، از ناکارآیی ادعاها و مخالفت های آنان در به چالش کشاندن جدی اصل منصب وکالت، پرده بردارد.همچنین با نگاهی به ادعاهای احمد الکاتب در این زمینه، درصدد پاسخ گویی به ادعاهای ایشان است.

جامعه امامیه به روزگار امامت امام حسن عسکری؟ع؟ علیرغم کوتاهی آن نسبت به ایام امامت دیگر امامان با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است که می‌توانستند در مسیر هدایت پیروان امام خلل‌های جدی ایجاد نمایند. لذا آگاهی از چالش‌ها و چگونگی گذر از آنها شناخت مناسب‌تری از فعالیت‌های امام یازدهم به دست می‌دهد(مسئله و ضرورت). در راستاشناسی این چالش‌ها ابتدا با رصد میراث حدیثی و داده‌های منابع کهن در مورد حوادث روزگار امامت یازدهمین پیشوای امامیه توصیف این چالش‌ها و بستر بروز آن مدنظر بوده است و سپس چگونگی مواجهه امام با این چالش‌ها بیان گردیده است(روش). مصداق‌شناسی امام، جریان‌های انحرافی، دور ماندن شیعیان از دسترسی به امام در راستای کسب معارف دینی و بروز اختلاف و انحراف در سازمان وکالت چالش‌هایی بوده‌اند که امام در تلاش بوده است تا با تبیین امر امامت، استدلال بر بطلان اندیشه‌های جریان‌های انحرافی، بهره‌گیری از ظرفیت عالمان امامیه برای نشر معارف اهل‌بیت؟عهم؟، بهره‌گیری از ظرفیت بزرگان منطقه در رفع اختلاف و اطلاع‌رسانی مناسب به شیعیان برای در امان بودن از انحراف و خیانت کارگزاران سازمان وکالت جامعه امامیه را از این بحران‌ها به سلامت عبور دهد (یافته‌ها).

سبک زندگی به مجموعه ای از انتخاب ها گفته می شود که فرد آن ها را به کار می گیرد تا نیازهای جاری خود را برآورد و روایت خاصی را که وی برای هویت شخصی خود برگزیده است در برابر دیگران مجسم سازد. این مقاله می کوشد با گزینش برخی از مولفه های شکل دهنده سبک زندگی و واکاوی این مولفه ها در آثار ایران گردان عصر صفوی، سبک زندگی بانوی ایرانی را از میان نوشته های این سفرنامه نویسان شناسایی نماید. یافته های این تحقیق نشان می دهد که زنان ایرانی در آن دوران، ضمن حفظ حس زنانگی خود به ویژه در نوع پوشش و نیز حضور موثر در جامعه، حریم امن خویش را پاس می داشتند و مردان نیز مجبور به رعایت آن بودند.

آگاهی از رویدادهای بازه زمانی حضور مسلم ­بن عقیل در کوفه به عنوان سفیر امام حسین(ع)، نقشی مهم در فهم چرایی عدم همراهی کوفیان با امام حسین(ع) دارد. موضوع سکونت مسلم در منزل مختار ثقفی با وجود شهرتی که دارد و در آثار گوناگون بازتاب یافته است با ابهام‌ روبه‌رو است. مقاله پیش‌رو با روش استقرا و خوانش دوباره داده‌های تاریخی منابع کهن­، چهار گزارش سکونت مسلم در منزل مختار، منزل هانی ­بن عروة، منزل شریک­ بن اعور و منزل مسلم­ بن عوسجة را شناسایی کرده است و سپس بر اساس ارزیابی میزان هم­‌راستایی آنها با دیگر اطلاعات تاریخی و سازگاری با فضای کالبدی شهر کوفه به اعتبارسنجی آنها پرداخته است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که برخلاف رأی مشهور، اقامت مسلم بن عقیل در منزل مسلم بن عوسجة پذیرفتنی‌تر است.

یکی از مذاهب اسلامی شیعه است که با رحلت رسول خدا(ص) چهره سیاسی خود را نشان داد. این گروه مانند سایر مذاهب، در مسیر حیاتش دچار انشعاب هایی گردید. امامیه و اسماعیلیه به عنوان دو گروه از این آیین در قرن سوم تا پنجم هجری بر بخش های مهمی از جهان اسلام تفوق فکری و سیاسی داشته اند. در این پژوهش تلاش بر آن بوده است با رجوع به منابع مکتوب کتاب خانه ای، در آغاز گزارشی از وضعیت خاندان ها و حکومت های امامی و اسماعیلی در این بازه زمانی ارائه گردد تا از گستره حکومتی و سرزمینی ایشان آگاهی لازم به دست آید.

اگر اختلاف و تعارض به عنوان واقعیتی غیر قابل انکار در جوامع بشری به درستی مدیریت نشود، می‌تواند به تنش و حتی بحران در جامعه منجر شود. از این روی، امروزه شاخه‌ای از دانش مدیریت به بررسی عوامل و زمینه‌های پیدایش تعارض و راه‌های مقابله با آن اختصاص یافته است. بررسی سیرة نبوی نشان‌گر آن است که در جامعة اسلامی عصر نبوی نیز عوامل و زمینه‌های مختلفی برای بروز تعارض وجود داشته است و پیامبر6 با درایت و کاردانی، این تعارض‌ها را مدیریت می‌کردند. این نوشتار با بهره‌گیری از مفاهیم و مباحث مطرح در زمینه مدیریت تعارض، می‌کوشد بسترهای بروز تعارض در جامعة اسلامی عصر نبوی را در دو بخش متغیرها و عوامل ساختاری و متغیرها و عوامل انسانی شناسایی نماید.

سازمان وکالت، شبکه‌ای از وکلای به‌هم‌پیوسته بود که در عصر حضور ائمه(ع)، وظیفه‌ سامان‌دهی امور شیعیان را در امور مرتبط با امام بر عهده داشت. این سازمان در روزگار امام هادی(ع) با توجه به شرایط سیاسی پدیدآمده توسط دستگاه خلافت عباسی، دوران جدیدی از فعالیت خود را تجربه ‌کرد که لازمه‌ آن، انجام فعالیت‌ها به صورت پنهانی و دوری‌جستن از هرگونه تنش و اختلاف درونی بود. این شرایط حساس، می‌طلبید تا امام هادی(ع) به عنوان رهبر عالی این سازمان، بستر‌ها و عوامل تنش‌زایی در فعالیت‌های کارگزارانش را رصد کند؛ تا در موقع لزوم، با ارائه راهکارهایی در پیشگیری یا برون‌رفت از تنش، سازمان را هدایت کند و به‌سلامت، از خطرهای پیش‌ رو گذر دهد. استقرای اطلاعات تاریخی مرتبط با وکلای امام هادی(ع) از منابع کتابخانه‌ای و سپس بررسی و تحلیل آنها، مؤید این فرضیه است که امام هادی(ع) با آگاهی از بسترهای بروز تعارض و تنش در سازمان وکالت، در درجه نخست در صدد پیشگیری از بروز تعارض بوده‌ و در مواجهه با تنش‌های پدیدآمده نیز با بهره‌گرفتن از راهکارهای مختلف که در متن مقاله به‌تفصیل معرفی شده، سازمان را در برابر خطرات پیرامونی حفظ نمود