جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

غم و شادی یا قبض و بسط، از جمله حالت¬هایی است که در طول مسیر عرفان به¬تناسب تجربه‌هاي متفاوت عرفانی بر سالک عارض¬می¬شود. غم در دیدگاه عطار یک مرحله یا مقام عرفانی نیست؛ بلکه حالتی است که ممکن است در تمام مراحل سلوك همراه سالک باشد. شادی نیز حالت درونی عمیقی است که مانند غم، وارده¬ای از حضرت حق بر قلب سالک است که بر اثر امید به وصل معشوق و رسیدن به سرمنزل حقیقت، در وجود عارف، ایجادمی¬شود تا در جریان سلوك، انگیزة تحمّل بلاها شود. بنابراین، غم و شادي دو موضوع عرفانی هستند که مقابل هم قرارمی¬گیرند. مقاله حاضر، درصدد واکاوی رابطة غم و شادی در غزلیات عطار نیشابوری است. نتایج حاکی از این است كه نزد عطار، غم و شادی با توجه به مراحل گوناگون سلوک، گاه رابطۀ لازم و ملزومی و گاه رابطۀ چرخشی دارند. در دیدگاه عطار، غم و شادی نه مقابل هم که در کنار هم قراردارند. داده¬های پژوهش به شیوۀ کتابخانه¬ای گردآمده و با روش تحلیلی و توصیفی پردازش¬شده¬است. کلید واژه‌ها: غم، شادی، غزلیّات عطّار

معاد و قیامت از موضوعات اساسی ومهم مورد توجه عرفای اسلامی است؛ در ادوار مختلف، عارفان محقق هریک به نحوی درباب حقیقت، انواع، مراتب، وچیستی آن سخن­گفته­اند. بر این اساس این پژوهش که به روش اسنادی صورت گرفته­است به بررسی تطبیقی مراتب قیامت از منظر سی­حیدر آملی و میرسیدعلی همدانی دو عارف بزرگ شیعی- قرن هشتم ه. ق- پرداخته­است و به این نتیجه رسیده­است که سیدحیدر برمبنای معرفت‌شناسی تثلیثی و مبانی هستی­شناسی و انسان­شناختی عرفانی، از دو منظر مراتب قیامت را مورد توجه، تحلیل وبررسی قرارداده و دو گونه تقسیم­کرده و برای هر قسم، دوازده مرتبه ترسیم نموده­است. میرسیدعلی نیز در ابتدا بر مبنای معرفت­شناسی مربعی اسرار نقطه و عدد چهار، چهارمرتبه قیامت را ترسیم وتبیین می­کند سپس بر مبنای معرفت­شناسی تثلیثی واطوار باطنی انسان سه قسم قیامت راتقسیم، تحلیل و بررسی ­می­نماید. سیدحیدر آملی به عنوان یک نظریه پرداز بزرگ عرفان شیعی در تحلیل مراتب قیامت، رویکرد نظری ایشان بر رویکرد عملی و سلوکی، غلبه مشهود دارد ولی رویکرد میرسیدعلی همدانی با توجه به پیر و مرشد بودن، بیشتر جنبه سلوکی، تربیتی و کاربردی دارد.