جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در میان مواجهه‌های گوناگون با نظریه تکامل، الهی‌دانانِ تکامل‌گرایی هستند که تلاش می‌کنند خداباوری و تکامل را با یکدیگر همراه و همخوان معرفی کنند. جان‌اف.هات - الهی‌دانِ معتقد به تکامل- الهیات را مؤید و حامی نظریه تکامل می‌داند و با نقد الهیات سنتی، بر این باور است که الهیات باید با علم به روزرسانی شود، چرا که در غیر این صورت حذف خواهد شد. هات برای طرح هماهنگی و ارتباط تنگاتنگِ الهیات و تکامل، نظریه «متافیزیک آینده» را ارائه می‌کند که مطابق آن، تکامل نه تنها مورد تایید الهیات است، بلکه تنها تبیین صحیحی که از تکامل می‌توان ارائه داد، الهیات معطوف به "متافیزیک آینده" است. این پژوهش به بررسی نقدهای جان‌اف.‌هات به مبانیِ فلسفیِ ملحدان تکامل‌گرا و همچنین متافیزیک پیشنهادی‌اش می‌پردازد. مهمترین نقدهای هات به ملحدین را می توان نقد طبیعت‌گرایی، مونیسم تبیینی و علم باوریِ ملحدین و همچنین نادیده گرفتن جایگاه "باور" در بنیاد اعتقاداتشان دانست. در مقابل، رویکردهای هات را نیز می توان از زاویه‌ی: ابتنای متافیزیک بر دین، سنگ اندازی بر سر راه تقلیل گرایی، پذیرش بی قید و شرط قاعده‌ی تیغ اوکام، تأویلگرایی و خداشناسیِ معیوب و ناامیدکننده‌، مورد انتقاد اساسی قرار داد.

نظریه: فطرت مبتنی بر آفرینش ویژه انسان است که براساس آن نوع انسان از سه قسمت مشترکی برخوردارند که این سرشت ویژگی‌های خاصی را در جنبه‌های وجودی انسان از جمله در حوزه معرفت و ادراک و نیز در حوزه گرایش‌ها در بر می‌گیرد. لذا امور فطری به دو دسته ادراکات فطری و گرایش‌های فطری تقسیم می‌شوند. در زمینه‌ اخلاق که از مهم‌ترین مسائل انسانی و دارای مباحث متعددی است این مسأله مطرح می‌شود که آیا فطرت و امور فطری جایگاهی در اخلاق و مباحث آن دارد یا نه؟ ارتباط فطرت و اخلاق را می‌توان در تقسیم اخلاق به دو شاخه نظری و عملی بررسی کرد. غالب متفکران معتقدند که بخشی از ادراکات و آگاهی‌های انسان فطری است، بنابراین بخشی از ادراکات عقل عملی نیز چنین‌اند و برخی قضایای اخلاقی مانند «عدالت خوب است» و... را هر انسانی به طور فطری درک می‌کند و حکم این قضایا، حکم بدیهیات در عقل نظری است که به دلیل وضوح و بداهت، نیازمند استدلال و... نمی‌باشد. علاوه بر این بسیاری از مفاهیم و موضوعات اخلاقی نیز حاصل برخی از فعالیت‌های فطری دستگاه ادراکی می‌باشند. مانند «انتزاع» و... برخورداری انسان از گرایش‌ها و تمایلات فطری نیز، جایگاه ویژه‌ای در مباحث اخلاق به ویژه بعد عملی آن دارند. اساساً ریشه بسیاری از رفتارها و حتی صفات اخلاقی انسان به گرایشات ذاتی او بر می‌گردد، از جمله گرایش ویژه او به خیر و فضیلت، گرایش به کمال، گرایش به زیبایی و... .

هدف اصلی این رساله نقد و بررسی آراء مفسران درباره ملائکه است تا در پرتو آن بتوان به نظریه ای جامع و صحیح درباره این موجودات دست یافت؛ چرا که به علت وجود تضاد و نقص در آراء موجود دستیابی به چنین نظریه ای غیرممکن است. برای وصول به این هدف ابتدا موضوعات مورد اختلاف استقصاء شده سپس از میان موضوعات موجود با توجه به هدف از نزول قرآن و نیز زمان بندی اجرای طرح مهم ترین موضوعات مفید، تحت عناوین کلی « چگونگی ارتباط ملائکه با مُلک و ملکوت »، « اختیار »، « عصمت » و « رابطه ملائکه و انسان از جهت تفضیل و برتری » انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته اند. شیوه مبنا در بررسی هر یک از این موضوعات ابتدا تبیین نظریات نادرست و ناقص بوده و در مرحله بعد بر اساس نظریه صحیح آراء مذکور مورد تحلیل و ارزیابی واقع شده اند. طبق نتیجه نهایی حاصل از بررسی های صورت گرفته، ملائکه مخلوقاتی از عالم مُلک و غیرمادی بوده و در نتیجه نیازهای مادی از جمله خوردن و آشامیدن و خوابیدن برای آنها معنا ندارد؛ البته بر آنها نیز همچون دیگر موجودات عالم مُلک نوعی از زمان حکمفرماست. آنها رسولان الهی و کارگزاران اجرایی امر خداوند در عالم هستند و متناسب با نوع رسالت و در نتیجه میزان مراتب قرب دارای دو یا چند بال می باشند که بالها به مساله صعود و نزول آن ها هنگام اجرای رسالتشان اشاره دارد. ملائکه دارای مقام عصمت بوده، همواره امر خداوند را اجرا می کنند؛ در قول و فعل بر او پیشی نمی گیرند و استکبار نمی ورزند و به حکم اینکه تنها عقل بر وجودشان حکمفرماست عاشقان خداوند بوده، همواره چشم به سوی او دارند. البته با توجه به مختار بودن ملائکه و نسبی بودن مقام عصمت، در عالم عشق نیز امتحانها، خطاها، توبه ها و پاداش و جزاهایی برای آنها وجود دارد؛ زیرا ملائکه هر لحظه تحت تربیت خداوند بینهایت قرار دارند. ملائکه با این ویژگیها و با همه عظمت و پاکیشان، محبان و خادمان برترین خلق، یعنی انبیاء، متقین و اهل بیت (ع) بوده و از آنجایی که هر یک از اهل بیت (ع) خلیفه مطلق خداوند در عالم می باشند ملائکه در اجرای وظایفشان در عالم، تحت امر ایشان عمل می کنند؛ آنها تابع و مطیع اهل بیت (ع) بوده، هدایت و حساب و کتابشان در دست ایشان و بازگشتشان به سوی ایشان است. همچنین در راستای شناخت دقیقتر این موجودات باید گفت ملائکه متفاوت با روح و جبرئیل می باشند