جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دین اسلام دارای خلوص ذاتی است و به هیچ عنوان مورد تحریف -که ناقض هدایت بشر است- قرار نمی­گیرد. با‌این‌حال، امکان وجود ناخالصی در معرفت و فرهنگ دینی وجود دارد. آیات و روایات متعدد در زمینۀ اهمیت تعقل، پیشینه بدعت­های دینی، تجربیات متعدد تاریخی و نوع مواجهه دین با اشتباهات اساسی جوامع انسانی مشخص می­سازد که عقل بشری در حفظ خلوص دین نقش اساسی دارد. روش تفکر برهانی و مطابق با واقع کمک فراوانی به تبیین اسلام ناب می­کند. مواردی مثل بدعت، تفسیر‌به‌رأی، التقاط‌گرایی و محدود ساختن دین به ارتباط خالق و مخلوق از جمله انحرافات و ناخالصی­های معرفتی به‌شمار می­روند؛ همچنان‌که خرافه­پرستی، تعصبات بی­جا و عادات غلط باعث ناخالصی­های فرهنگی فراوانی شده است و عقل در تشخیص، دفع و رفع آن­ها نقش اساسی دارد. بسیاری از مسائل حوزه دین مثل تفسیر قرآن کریم، فهم مسائل عمیق کلامی، تشکیل دستگاه استنباط فقهی کارآمد، تشکیل نظام فکری منسجم در ابعاد مختلف، پذیرش و دفاع از دین، همگی وابستگی بسیاری به تعقل فلسفی و استفاده از ابزار عقل انسانی دارند. در این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی جایگاه عقل در حفظ خلوص دین و پیراستن آن از ناخالصی­ها خواهیم پرداخت.