جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از بحث¬های مهم درتصوف و عرفان «انسان کامل» و ویژگی¬های اوست. انسان کامل، محل تجلی خداوند و شناخت وی، شناخت خداوند است. بررسی ودرک ویژگی¬های انسان کامل در میان آرای مختلف عارفان و مقایسه و قضاوت درباره این آرا معرفت¬افزا است. غزالی ومولوی از تأثیرگذارترین متفکران در جهان اسلام به¬شمارمی¬روند. هدف این تحقیق؛ انسان کامل و شناخت ویژگی¬های او از نظر غزالی و مقایسه آن با اندیشه¬های مولوی است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش مطالعه کتابخانه¬ای گردآوری¬شده¬است. نتایج پژوهش اینکه غزالی و مولوی هردو به ضرورت وجود انسان کامل و تقدم غایی او معتقدند. هردو ازنظر کلامی اشعری و تصوف را بهترین روش برای رسیدن به حقیقت می¬دانند. غزالی صوفی خائف است ولی مولوی به تصوف عاشقانه باوردارد. انسان کامل غزالی مقید به رعایت اصول ظاهری دینی است. اما پیر مولانا، در مواردی نادر بی¬تقید به ظواهر و لاابالی است. درنهایت هردو معتقدند که بالاترین و کامل¬ترین مرتبه کمال، به پیامبرخاتم اختصاص دارد. در این پژوهش تلاش¬می¬شود ضمن اشاره به آرای دیگر عرفا، دیدگاه¬های غزالی و مولانا دراین خصوص بررسی و مقایسه¬شود. كليد واژه¬ها: انسان كامل، غزالی، مولانا، پیر، عشق.

فردوسی در بخش تاریخی شاهنامه از مجالس «بزم» انوشیروان، پادشاهِ ساسانی یاد می‌کند. در پندها و حکمت‌های مختلف و بسیار متنوع در این هفت بزم، شرایط پیشوا از زبان بوذرجمهرِ حکیم را نیز به صورت گسترده بیان می‌کند. به‌نظر می‌رسد توصیه‌های کلّی بوذرجمهر، پندهایی است که دوست دارد انوشیروان آن‌ها را بشنود و به آن‌ها عمل نماید. از دیدگاهِ او پیشوا و حاکم باید جامعِ صفات نیکو و دور از خصلت‌های بد باشد. اهمّیّت این پژوهش با دقّت به اینکه فردی حکیم مانند فردوسی از زبانِ حکیمی دیگر مانند بوذرجمهر ویژگی‌های حاکم را بیان می‌کند، بیشتر بروز خواهد کرد. این توصیه‌ها شباهت‌های زیادی به سخنان امیر مؤمنان حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه دارد. به‌نظر می‌رسد فردوسی حکیم با بهره‌گیری از نهج البلاغه آن حضرت، -‌علاوه بر پایبندی به اصل داستان‌هایی که جمع‌آوری کرده است‌ـ به غنا بخشی حکمت‌ها و دغدغه‌های مذهبیش با بهره‌گیری از این سخنان نظر داشته است. تاریخ تاکنون بارها تکرار شده و خواهد شد. تجربه گذشتگان می‌تواند چراغِ راهِ آینده باشد. به‌نظر می‌رسد با عمل به این پندها و حکمت‌ها، حاکم نزد خاص و عام و برای زمان‌های طولانی محبوب و سربلند خواهد شد. این پژوهش از نوع نظری و به روش کتابخانه‌ای به صورت مقایسه بین هفت بزم انوشیروان و حکمت‌های موجود و مشابه آن‌ها با نهج‌البلاغه انجام شده است.

بعد از توحید، مهم‌ترین مسئلۀ مورد بحث در عرفان، توجه به مراحل و مقامات سیروسلوک برای رسیدن به وصال حضرت حق است. ازاین‌رو، بحث از چگونگی پیدایش و جایگاه مقامات عرفانی و منازل سیروسلوک و تعداد آن‌ها، اصلی‌ترین مباحثی است که توجه پژوهشگران عرفان را به خود معطوف کرده است. در آثار صوفیه، از قرن سوم به‌بعد، مسئلۀ «مقامات عرفانی» مطرح شد. ازاین‌رو، برخی گمان بردند که «مقامات» حاصل تجارب و اندیشه‌های صوفیه و عارفان است که در طول سالیان متمادی شکل گرفته است. برخی، اولین بیانگر «مقامات عرفانی» را امام صادق(ع) می‌دانند. برخی دیگر، آن را در کلام امیرالمؤمنین(ع) و امام سجاد(ع) جستجو می‌کنند. درحالی‌که نتیجۀ پژوهش حاضر این است که پس از قرآن کریم، حدیث معراج، نخستین خاستگاه «مقامات عرفانی» است و دیگران هرآنچه گفته‌اند از این سرچشمه نوشیده‌اند. مقامات عرفانی در حدیث معراج عبارت‌اند از: توبه، ورع، زهد، فقر، صبر، توکل، رضا، تعقل، ذکر، حب و بغض برای خدا، حب دنیا، بیداری در شب، حلال‌جویی و خوش‌اخلاقی.