جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظر به اهمیت طبقه‌بندی‌های علم دینی در نظریه‌پردازی علوم انسانی اسلامی، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی طبقه‌بندی‌های موجود از علم دینی و ارائه طبقه‌بندی مفهومی جدید از رویکردهای علم دینی است. از روش پژوهش طبقه‌بندی به‌منظور پیگیری هدف پژوهش حاضر استفاده شد. برای این منظور به توصیف و نقد طبقه‌بندی‌های مختلف از رویکردهای علم دینی براساس معیارهای سه‌گانه (جامعیت و مانعیت، تباین اقسام و مبنای یگانه) پرداخته شد. در پی تحلیل و نقد طبقه‌بندی‌ها، یافته‌ها نشان داد طبقه‌بندی‌های موجود از حیث جامعیت، داشتن مبنای طبقه‌بندی واحد و تباین اقسام دچار کاستی‌هایی هستند. تحلیل مبنای طبقه‌بندی‌ها نشان داد که اکثر طبقه‌بندی‌های صورت‌گرفته از علم دینی، مسئله روش و بحث روش‌شناسی را به‌عنوان مبنای طبقه‌بندی مدنظر قرار داده‌اند که این امر نیازمند عنایت ویژه و بررسی‌های دقیق و عمیق است. لکن مسئله و معزل اساسی‌تر و مقدم‌تری نیز در تولید علم دینی وجود دارد و آن توجه به هدف و هدف‌مداری در تولید علوم انسانی اسلامی است. درواقع، آنچه می‌تواند گفتمان تولید علم دینی یا به‌عبارتی علوم انسانی ـ اسلامی را در نظریه‌پردازی راهبری کند، عنایت به هدف و هدف‌مداری در تولید علوم انسانی ـ اسلامی است. به‌طوری‌که در هیچ‌یک از طبقه‌بندی‌ها به بررسی و دسته‌بندی رویکردها از منظر «هدف و آرمان تولید علم دینی» پرداخته نشده است. باتوجه‌به نقدی که به معیار طبقه‌بندی‌های موجود وارد است، معیار طبقه‌بندی انگاره‌های علم دینی را می‌توان «هدف و آرمان تولید علم دینی» در نظر گرفت. ازاین‌رو، براساس معیار جدید و با اتکا بر روش استقراء، دو رویکرد کلان علم دینی تمدن‌ساز و رویکرد علم دینی فارغ از نگاه تمدنی را می‌توان به‌عنوان طبقه‌بندی جدید مطرح کرد

این پژوهش با الهام از فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه­ای، به بررسی رویکرد گفتمان­سازانه (که متوجه به مبانی نظری بومی و نشأت­گرفته از آموزه های اسلامی می­باشد) در کتب درسی و در باب موضوع ولایت فقیه پرداخته است. روش انجام این پژوهش تحلیل گفتمان است که یکی از انواع تحلیل محتوای کیفی است. یافته­های پژوهش نشان دادند که کتب درسی در انتقال موضوع ولایت فقیه، از رویکرد اخبارگونه و تاریخی پیروی می­کنند و رویکرد گفتمان­سازانه مورد غفلت واقع شده است. از مهم‌ترین نشانه­های اخبارگونگی متن می­توان به سازماندهی محتوای درسی بر اساس رخدادهای زمانی، تقسیم­بندی موضوعی و ترتیب منطقی و غفلت از توجه به روابط ذاتی معارف اشاره نمود. علاوه بر این، استفاده از شیوه بیان مستقیم، عدم توجه به مخاطب و شبهات ذهنی او، سطحی­نگری، تمرکز بر حافظه­پروری و بی­توجهی به عمق مطالب، و غفلت از ابعاد معنوی و عاطفی مخاطبان، از دیگر ویژگی­های متن کتابهای درسی در انتقال نظریه ولایت فقیه بودند. این پژوهش در نهایت استفاده از رویکرد گفتمان­سازانه را در طراحی و تدوین کتب درسی پیشنهاد می­کند.

هدف از این پژوهش تحلیل کتاب های دین وزندگی مقطع متوسطه به منظور سنجش میزان توجه این کتاب هابه مولفه های هوش معنوی در راستای رشد وپرورش هوش معنوی دانش آموزان این دوره می باشد.ازاین رو دوسوال اصلی پژوهش حاضر آن است، میزان توجه به مولفه های هوش معنوی در متن کتاب های دین وزندگیسال اول ،دوم وسوم چگونه است؟ومیزان توجه به مولفه های هوش معنوی در پرسش های کتاب دین وزندگیسال اول ،دوم وسوم چگونه است ؟پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی می باشد و قلمرو مطالعاتی دراین پژوهش شامل متن تمام کتاب های1388 در دبیرستان های کل کشور تدریس شده است . متن - دین وزندگی می باشد که در سال تحصیلی 89کتاب براساس مدل اسماعیل ناصری از هوش معنوی (که شامل هشت مولفه :شکیبایی،باورها واعمال معنویومذهبی،معنا وهدف در زندگی،الوهیت ،آرامش درونی ،تجربیات معنوی ،شناخت خود و بخشش میباشد)مورد تحلیل قرار گرفته است.و جهت بررسی میزان توجه کتاب های متوسطه به این هشت مولفه هوشمعنوی،داده های گردآوری شده با استفاده از آمار های توصیفی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. نتایج اینپژوهش نشان داد که از بین هشت مولفه هوش معنوی، درمتن کتاب بیشتربه سه مولفه الوهیت ،خود شناسی ومعنا وهدف در زندگی که منطبق باسه رویکرد حاکم بربرنامه درسی دین وزندگی – خداشناسی،خودشناسیوجهان شناسی- می باشد ،توجه نشان داده شده است.