جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خودارجاعی یا خوداستنادی قرآن، یعنی قرآن کریم در پاسخ سؤالات به خودش ارجاع می‌دهد و پاسخ سؤالات و ابهامات را می‌دهد. به عبارتی برخی مفاهیم یا نکات مبهم در قرآن با ارجاع به آیات دیگر یا سیاق آیات روشن می‌شود. الیور لیمن به نقل از مقاله استفان ویلد، نکاتی را در خودارجاعی قرآن مطرح می‌کند که در ضمن امتیاز شمردن برای قرآن، نکات مبهم و غیرقطعی را به این کتاب مقدس نسبت می‌دهد. بنابراین ضرورت دارد نظرات وی در این باره بررسی و نقد شود. در این نوشته، پژوهشگر به روش توصیف و تحلیل و ضمن صحه‌گذاشتن بر نظریه خودارجاعی، برخی نکات مطرح‌شده توسط استفان ویلد را ارزیابی کرد. باتوجه‌به ادعاهای قرآن کریم معنای روشنی را از لفظ قرآن ارائه می‌دهد و عبری‌بودن واژۀ فرقان، آسیبی به استعمال این لفظ در قرآن کریم نمی‌زند، زیرا قرآن نیز از مصادیق فرقان و روشن‌کننده حق از باطل است. همچنین روش‌های مختلف تفسیری ازجمله روش قرآن به قرآن، روش موضوعی و معناشناختی ایزوتسو، همگی دلیلی بر خودارجاعی است که توجه مفسران و دانشمندان اسلام و غرب در تفسیر قرآن را به خود جلب کرده است. بنابراین همۀ این امور نظریه خودارجاعی قرآن را از جنبۀ مثبت تقویت می‌کند، زیرا استناد و گواه‌گرفتن قرآن از آیاتش، دلیل بر حجیت آن چیز است و این استناد موجب نفی آیات و احکام آن نمی‌شود؛ بلکه آیات قرآن و گزاره‌های آن در راستای تأیید و اثبات هم قرار گرفته‌اند. این مبنا و روش تفسیری در شیوۀ تفسیری مقام معظم رهبری نیز وجود دارد. ایشان در تفسیر سورۀ حمد به کرّات با استناد به آیات قرآن، به تفسیر و تبیین معارف قرآن کریم پرداخته‌اند.