جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث مطرح در جهان‌بینی عرفانی، بحث تجلی و ظهور حق تعالی در جهان است. شیخ علاءالدوله سمنانی، یکی از عرفای برجسته قرن هشتم هجری است که ایدۀ تجلی در مهم‌ترین کتابش، العروه، جایگاه ویژه‌ای دارد. در این جستار به ‌شیوۀ توصیفی-تحلیلی و با بیان انواع تجلی و اصطلاحات و تمثیل‌های خاص آن نزد ابن‌عربی کوشیده‌ایم تا به استناد شواهدی از العروه نشان دهیم که سمنانی انواع تجلی و اصطلاحات مربوط به آن را از ابن‌عربی ‌وام گرفته‌است. این پژوهش، معلوم می‌دارد که منبع اصلی سخنان علاءالدوله در باب تجلی، افکار ابن‌عربی است و از این‌رو باید دیدگاه رایج را دربارۀ رابطۀ علاءالدوله با ابن‌عربی تصحیح کرد. شیخ سمنانی با وجود مخالفت مشهورش با ابن‌عربی در مسأله وحدت وجود، در اندیشۀ تجلی به‌ راه او رفته‌است. در عین حال، ایدۀ تجلی در کتاب العروه، متأثر از عقاید اشعری و در ارتباط وثیق با آموزه‌های مربوط به علم و ارادۀ الهی تشریح شده‌است؛ نکته‌ای که توجه به آن، برخی از ادعاها دربارۀ شیعه بودن سمنانی را به چالش می‌کشد.