جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی میزان دانش اهریمن در تقابل با اهوامزدا از دیدگاه آیین زروانی و همچنین مقایسه آن با باورها و سنت‌های اسکاندیناوی موضوعی است که بدان پرداخته نشده است. بر اساس اندیشه زروانی، اهریمن فرزند ناخواستۀ ‌زروان، نادان، پس‌دانش و کندذهن است و اهورامزدا فرزند دلخواه و محبوب او اسراردان، روشن، آگاهِ مطلق و همه‌آگاه است. اهریمن در متون و سنت‌های کهن اسکاندیناوی نیز اسراردان، بادانش، زیرک، نوآور و ابزارساز است؛ به ‌گونه‌ای که گاه حتی با دانش خود گره‌گشای مشکلات خدایان می‌باشد. در مقالۀ حاضر کوشیده‌ شده است با دیدی منتقدانه و بر اساس مستندات و اندیشه‌های مستخرج از شاهنامه فردوسی و سایر منابع کهن، دیدگاه زُروان دربارۀ دانش اهریمن بررسی شود و با روش اثباتی و بر اساس تحلیل محتوا، نخست نشان داده می‌شود ویژگی‌های اهریمن از نظر دانش و اسراردانی در متون کهن و پهلوانی ایران در مقایسه با شاهنامه چگونه است؟ همچنین این ویژگی چه پیوندی با دانش اهریمن در متون و سنت‌های اسکاندیناوی دارد؟ در این پژوهش متون و ابیاتی که آشکارا بر دانش اهریمن در کهن باورهای ایرانی و اسکاندیناوی گواهی می‌دادند، به گونه مقایسه‌ا‌ی بررسی شده است. در پایان این نتیجه حاصل شد اهریمن آن‌گونه که زروان خدا پیش‌‌بینی می‌کرد، نادان و کم‌هوش نیست و با استناد به همین شواهد بهره ‌بالایی از دانش، آینده‌نگری و آگاهی و اطلاع از آینده نیز دارد؛ همچنین اهریمن در متون و سنت‌های‌ کهن اسکاندیناوی نه‌تنها پس‌دانش و نادان نیست، بلکه خود را اسراردان، بادانش، باهوش، نوآور و ابزارساز و گاه ‌گره‌گشا می‌نمایاند. درمجموع می‌توان گفت میزان دانش اهریمن ایرانی با توجه به تنوّع آفرینش‌گری و عمله و اعمال هوشیارانه او، بیشتر و چشمگیرتر از میزان دانش اهریمن اسکاندیناوی است.