جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آیت ‌الله مسلم داوری از رجالیان معاصر در حوزه علمیه قم است. علاوه بر نقش وی درمعجم رجال‌الحدیث خویی، خود دو اثر مستقل تحقیقی مشتمل بر مباحث تخصصی در فوائد و قواعد علم رجال دارد. پژوهش پیشه رو در پاسخ به پرسش از بود یا نبود دستگاه منسجم ونظام‌واره معرفتی یا به اصطلاح«نظریه رجالی»داوری است. اگر «مبانی، روش‌ها و آرا» را اضلاع یک نظریه بدانیم، به گواهی نتایج حاصل ازاین پژوهشِ توصیفی تحلیلیِ بی‌پیشینه، داوری شاخصه‌های یک نظریه رجالی را داراست. مفاهیم روشن، تعاریف دقیق، مبانی منسجم در اثبات حجیت خبر واحد و نیازمندی به رجال، تعیین مناط حجیت قول رجالی، تبیین منهج اعتبارسنجی حدیثی، ارزیابی‌مستوفی منابع مهم رجال، واژگان‌پژوهی توصیفات و قواعد رجالی وصدور آرای اجتهادی، هندسه معرفتی رجالیِ داوری را نشان می‌دهد.

بررسی رویکردهایِ به حدیث در جهان اسلام، ما را با دو رویکردِ کلیِ تقابلی و تعاملی، از سوی مخالفان و موافقان حدیث آشنا می‌کند. این پژوهشِ توصیفی ـ تحلیلی، بر این است رویکردهای به حدیث را در حوزه علمیه قم، مشخصاً در سده اخیر، احصاء، برشماری و تحلیل نماید. در رویکرد تعاملی ـ با سه گرایش افراطی، تفریطی و اعتدالی ـ گونه‌ها و نمونه‌های متنوعِ در هر یک، شناسایی و تحلیل می‌شوند. در گرایش اعتدالی، ضمن دو نگره تعاملِ متعادل و هوشمندانة «قرآن‌محوری و حدیث‌مداریِ» و «دوگانه محوری» که اولی بر جامعیت قرآن و دومی بر اصالت و استقلالِ حدیث در جنب قرآن تأکید دارد، نقش‌های تقریری و تبیینی و به ویژه نوگستریِ سنّت مورد تأمل است. این نوشتار مدعی است، جریان رو به رشد شکوفایی روشمند حدیث از یک/دو دهه گذشته به این سوی، ریشه در نگاه اخیر دارد. در رویکرد تعاملِ حداکثری، جریان‌ها و خرده‌جریان‌هایی که به نحو افراطی یا به جذب حداکثری از حدیث می‌اندیشند، مورد تحلیل قرار می‌گیرند؛ یعنی: فرهنگستان علوم اسلامی، دغدغه‌مندانِ احیای نهج‌البلاغه، گروه باطنی ـ عرفانیِ متساهل، نصّ‌گرایان معاصر، نونصّ‌گرایانِ تفکیکی، و مدعیان طبّ اسلامی. جریان قرآن‌بسندگانِ در تفسیر یا خرده‌جریان‌هایِ عرضه به قرآن،