جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در موزه‌های هنر اسلامی، گروهی از منسوجاتِ ابریشمیِ کتیبه‌دار دورۀ صفوی یافت می‌شود که به‌طور عموم دربردارندۀ نام امام حسین(ع) هستند. این آثار، تاکنون به‌صورت گروهی بررسی نشده‌اند و باوجود ابعاد بسیار متفاوت و کاربردهای گوناگونی که برای آنها می‌توان تصور کرد، کم‌وبیش، تمام آنها قبرپوش معرفی شده‌اند. در این مقاله، هجده قطعه بررسی می‌شوند که دَه نمونه از آنها تاریخ‌دار هستند و در میان سال‌های 952 تا 1153ق بافته شده‌اند. این پژوهش یا تمرکز بر نمونه‌های سدۀ دوازدهم، در پی پرسش‌هایی مانند شناسایی تغییرات محتوایی کتیبه‌ها در گذر زمان و ارتباط آن با تاریخ دورۀ صفوی، و نیز تعیین کاربرد و محل بافت این آثار است. بررسی‌ها نشان داده که بافت این پارچه‌ها با توسعۀ عزاداری‌های محرم، ساخت حسینیه‌ها و ایجاد موقوفات برای آیین‌های محرم در دوره سلطان حسین (1105-1135ق) مقارن است. تا قبل از حدود سال 1120ق دلالت‌های شیعی در منسوجات، به‌طور معمول در قالب صلوات کبیره و تأکید بر علی(ع) است، اما پس از آن نام حسین(ع) در آنها مرکزیت یافته است. با توجه به اسناد مکتوب، تصاویر نگارگری و نیز محتوای کتیبه‌ها، کاربرد بیشتر آنها عَلم، به‌ویژه عَلم عزا بوده است. بر اساس تحلیل متون کتیبه‌ها، می‌توان گفت که این پارچه‌ها به‌طور عموم از هنرمندان کاشانی است و به‌طبع باید محل بافت بیشتر آنها کاشان باشد.