جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر با هدف تبیین فلسفی ـ کلامی اندیشه های سیاسی نو معتزله و فلاسفه نوصدرایی به منظور ارائه چارچوب نظری تربیت سیاسی در جهان اسلام، انجام شده است. روش پژوهش؛ تحلیل اسنادی، تحلیل مفهومی و استنتاج پیش‌رونده بوده است. جامعه پژوهشی شامل تمامی منابع و اسناد مکتوب دست اول و دوم مربوط به محمدعبده و فضل الرحمن ملک از نومعتزله و نیز امام خمینی و علامه طباطبایی از فلاسفه نوصدرایی بود که با استفاده از نمونه‌گیری مفهومی و هدفمند انتخاب شدند. از فرم فیش‌برداری برای گردآوری داده ها طی مطالعه اسناد و مدارک استفاده شد و یافته ها نیز به صورت کیفی و مفهومی کدگذاری، مقوله‌بندی و تبیین شدند. بر اساس یافته های پژوهش؛ مبانی هستی شناسی مشترک تربیت سیاسی از منظر اندیشمندان نومعتزله و فلاسفه نوصدرایی شامل؛ خدا محوری، خداباوری، دین محوری، حق طلبی، عقلانیت، عدالت محوری، موجودیت اجتماعی، عبودیت، خلاقیت و ابتناء بر علم است. مبانی انسان شناسی مشترک تربیت سیاسی شامل؛ اختیار، آگاهی، تعهدگرایی، ظلم ستیزی، کرامت مندی، تساوی حقوق اجتماعی، مسئولیت پذیری ، مشارکت جویی، آزادی، قانون مداری و نوع دوستی است همچنین مبانی معرفت شناسی مشترک تربیت سیاسی شامل؛ معارف عقلانی و استدلالی، معارف وحیانی، معارف حسی و تجربی، عقلانیت و استدلال، خرد جمعی عقلاء، معارف عقلانی و استدلالی است. مبانی ارزش شناسی مشترک تربیت سیاسی نیز شامل؛ عدالت ورزی ، آزادی فرد و اجتماع از غیر خدا ، وفق و مدارا، تعامل اجتماعی، تعاون وهمیاری می باشد. با بهره گیری از مبانی مشترک حاصله؛ مولفه های تربیت سیاسی در چهارگروه؛ مولفه های ناظر به هدف ( باورهای توحیدی، همگرایی، تدین)، مولفه های زمینه ساز (تزکیه، ترویج علوم و فنون، توسعه بینش، عدالت، حریت، استقلال)، مولفه های ناظر به زیست اجتماعی(مسئولیت پذیری، همیاری، مشارکت، تعهد به قانون، تعامل، نوع دوستی) و مولفه های ناظر به سلوک شخصی (معرفت نفس، تعقل، منش اخلاقی)، دسته بندی شدند. نتیجه پژوهش نشان داد؛ علیرغم برخی اختلاف‌ها، اندیشه‌های اندیشمندان معتدل نومعتزله (عبده و فضل الرحمن ملک) و متفکران نوصدرایی (امام خمینی و علامه طباطبایی) در حوزه تربیت سیاسی اسلامی در ذات خود، واجد همسویی های لازم برای تدوین چارچوب نظری و نظام تربیت سیاسی مشترکی است که اگر در دستور کار نظام‌های آموزش و تربیت سیاسی ممالک اسلامی واقع شود، پرورش‌دهنده کنشگرانی خواهد شد که همسویی و وحدت نظر و عمل قابل‌توجه‌تری برای پیشرفت و توسعه جهان اسلام، خواهند داشت.