جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فرش‌های «عرب‌جنی» فارس با توجه به رنگ زمینه، به دو دستهٔ اصلی سفید و آبی تقسیم می‌شوند. این نمونه فرش حاوی نقوش متنوع و متعدد از جانداران، گیاهان و موجوداتی است که «اجنه» خوانده می‌شوند. خصلت اصلی فرش عرب‌جنی، فقدان نقشه از پیش تعیین‌شده/ ذهنی‌بافی است. ایزدبانوی ناهید/ آب تنها نقش مشترک در تمام نمونه‌ها است. نقش «پادشاه اجنه/ صخرجنی» نیز مختص به فرش‌های زمینه‌آبی (تیره و روشن) است. اما فرش‌های زمینه‌سفید خصلت‌ها و نقوش دیگری دارند؛ زیرا علاوه‌ بر تکثر و تعدد نقش ایزدبانوی ناهید نسبت به همتای آبی‌اش، بانویی با دامن قهوه‌ای به ‌همراه دانه‌های رنگین و بالاتنه آبی، حوالی ایزدبانوی ناهید ایستاده که ایزدبانوی اشتاد و یاریگر ایزد تشتر است. شناسایی مرد/ مردان سبز و آبی‌پوش به‌ عنوان همراهان ایزدبانوی اشتاد از ضروریات پژوهش است. با توجه به متون دینی زرتشتیان، مرد/ مردان ایزدان زامیاد و تیشترند که در ادوار اسلامی ایران به خضر و الیاس نبی تبدیل شده‌اند. گاه فقدان مرد/ مردان سبز و آبی‌پوش، با نقوش نمادین تیشتر/ الیاس و زامیاد/ خضر به صورت رود روان و گیاهان در مرکز فرش جایگزین شده است. فرش «عرب‌جنی» سفید در زمره فرش‌های نجومی است که گاه‌شماری و زمان گاهنبارهای آفرینش زمین و گیاه را یادآوری می‌کند. روش گردآوری اطلاعات به ‌صورت کتاب‌خانه‌ای، با رویکرد مقایسه‌ای و توصیفی‌تحلیلی است.

مکان و جایگاه آن در هنر و معماری اسلامی همواره از سوی متفکرین فلسفه اسلامی و اسلام شناسان مورد بحث های مختلف قرار گرفته است. نوع برداشتی که از هویت مکانی معرفی می گردد، در صورت بندی مکان و معماری مطلوب اسلامی موثر بوده و راه را برای شناخت، تحلیل و ارزشگذاری باز گشاید. ازاین رو در این مقاله با اتکا بر روش تحلیلی- توصیفی به بررسی مفهوم مکان و شاخصه هایی چون شخصیت، هویت و معنای مکانی و مقایسه آن با ساخته های معماری اسلامی، پرداخته شده تا به شاکله کلی ذهنی از مکان و مسکن اسلامی نزدیک شویم. می توان دریافت که اسلام با قائل شدن به حفظ هویت برای تمامی مکان ها، مکان را برا ساس میزان تجلیات الهی و کیفیات قدسی ارزش گذاری می نماید که با این شیوه اماکن دارای درجات مختلفی از هویت اسلامی خواهند گردید. نگارندگان بر اساس این نوشتار بر این عقیده اند که متون اسلامی به عنوان منبع سرشار آموزه هایی جهت شکوفایی تمدن بشری، در زمینه معماری و بالاخص مسکن، دارای گزاره هایی کاربردی است.از این نمونه می توان به ایجاد چشم انداز و هدف در زمینه مسکن به دو مفهوم خرد و کلان آن اشاره نمود. مفاهیمی مانند پرهیز از تکاثر، قداست بخشی به مکان، بهره گیری از مفاهیمی چون عدالت و مساوات و مانند آن از این دسته معیارها محسوب می گردند.