جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

احادیث ناظر به نشانه‌های ظهور و احوال آخرالزمان، در میان روایات حوزه مهدویت از اهمیّت بسیاری برخوردارند. بنابراین انجام پژوهش‌های عمیق، دقیق و جامع در این حوزه روایی، در ابعاد مختلف آن، بسیار ضروری است. در پژوهش پیش‌رو، کتاب «یوم الخلاص» اثر کامل سلیمان؛ نویسنده معاصر لبنانی که در حوزه روایات مهدوی، شهرت و رواج خاصی پیدا کرده، از منظر روش‌شناختی و محتوایی مورد تحلیل و نقد قرار گرفته است. تاکنون هیچ پژوهشی درباره این کتاب ارائه نشده است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی- انتقادی، سامان یافته است. نتیجه به دست آمده بیانگر آن است؛ برخی از شیوه‌هایی که مؤلف کتاب، برای ارائه مباحث، در پیش گرفته دارای اشکال جدّی است. چنان‌که وی برای اثبات رخ نمودن نشانه‌های ظهور در عصر کنونی، به نقل هرگونه روایتی اقدام نموده است! به همین دلیل وی به ذکر روایات نامعتبر، ضعیف، و أحیاناً ساختگی، پرداخته، نیز به دخل و تصرف در روایات، اقدام نموده و عمده روایات یوم الخلاص را از منابع کم‌اعتبار معاصر یا متأخر، اخذ نموده است! علاوه بر آن تحلیل‌های غیر دقیق و نااستواری در تبیین برخی از روایات، ارائه نموده که اعتبار کتاب «یوم الخلاص» را نزد اهل‌نظر با خدشه روبرو نموده است.

در ذیل "بررسی سندی و گونه شناسی روایات تفسیری سوره عنکبوت و آموزه های تربیتی آن ها" که موضوع بحث تحقیق حاضر است، سعی برآن شده که روایات ذکر شده در دو تفسیر البرهان و نورالثقلین مورد بررسی قرار گیرد. تعداد این روایات در مجموع ۱۸۲ مورد بود، که از این تعداد ۹۳ حدیث در تفسیر نورالثقلین و ۸۹ روایت در تفسیر البرهان آمده است، بدیهی است که در این تحقیق از آوردن احادیث تکراری خودداری شده است. در مجموع، تعداد ۱۴۷ روایت مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت. می توان گفت، روایات تفسیری ذیل این سوره اکثرا به علت عدم ذکر روات حدیث،و یا مجهول الحال بودن برخی راویان سلسله سند نزد رجال شناسان، ضعیف می‌باشند. اما ذکر این نکته مهم به نظر می‌رسد که نباید از محتوای روایات غافل و صرفا به دلیل ضعف سند، روایت را کنار گذاشت؛ چراکه اکثر این احادیث ضعیف، دارای محتوایی سازگار با آیات قرآن و یا روایات صحیح السند دیگری هستند.در قسمت گونه‌شناسی روایات سوره عنکبوت، ذیل تحقیق حاضر، هفده گونه کلی شناسایی و بررسی شد که می‌توان تمام احادیث ذیل این سوره را در آنها دسته بندی کرد. از جمله اخبار از آیندگان و علائم ظهور، اخبار معاد، استناد به قرآن، ایضاح مفهومی، بیان اختلاف قرائت، بیان حکمت و علت حکم و... . البته برخی احادیث، مشخصات چند گونه را به طور همزمان داشتند، که به این مطلب نیز توجه شده است، و در ذیل بحث گونه‌شناسی آن حدیث تمام آن گونه‌ها قید شده است.این سوره، طبق سنت کلی قرآن که تربیت و بیان نکات تربیتی است؛ دارای نکات و آموزه‌های تربیتی فراوانی است، که در فصل آخر تحقیق به این مهم پرداخته شد. که به صورت آیه به آیه مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت. مهم ترین روش‌های تربیتی این سوره به ترتیب، روش ابتلا و آزمایش، روش قصه و داستان، روش عبرت آموزی استفاده از تمثیل و روش جدل است.