جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تکیة کانت در فلسفة نقادی خود به برخی مبانی عقل‏ عملی، همانند جاودانگی نفس و وجود خداوند و در رأس همة آن‏ها خیر اعلی به‏ مثابة غایت قصوای اخلاق، با دو مؤلفة اساسی‏اش، یعنی فضیلت و سعادت، مُهر تحویل مطلق دین به اخلاق را بر پیشانی فلسفة او زده است. مطابق این نگرش گویی کانت کل دین را به اخلاق فرومی‏کاهد و از هیچ جنبه‏ای از دین ‏جز جنبة اخلاقی آن دفاع نمی‏کند و وجود سایر جنبه‏ها و ابعاد را زائد می‏داند. در حالت ضعیف‏تر، فلسفة کانت با مُهرنشان معتدل‏تری از فروکاهی با عنوان تحویل تفسیری دین به اخلاق روبه‌روست. مقالة حاضر می‏خواهد با تکیه بر اقسام مختلف تحویل‏گرایی نشان دهد که در نظام فکری و فلسفی کانت اگرچه دین یک عنصر ضروری تکمیل‏کنندة هدف غایی اخلاق است، خود کانت برای دین شأنی غیر از اخلاقی ‏بودن نیز قائل است. بنابراین، این دو قرائت رایج از نسبت دین و اخلاق در فلسفة کانت خالی از دشواری نیست.