جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

براساس آموزه‌هاي اسلامي، انسان با قدرت اراده مي‌تواند جانشين خداوند بر روي زمين شود و به مقام قرب الهي دست پيدا کند؛ اما درصورتي‌که بي‌اراده گردد، آنچنان نزول مي‌کند که حتي از حيوانات نيز پست‌تر مي‌شود. انديشمندان اسلامي در باب چيستي اراده و چگونگي دستيابي به آن، مطالب گسترده‌ و متفاوتي را ذکر کرده‌اند. از سوي ديگر بعد از شکل‌گيري روان‌شناسي علمي در سال 1879، اين مفهوم در ميان روان‌شناسان نيز مورد بحث قرار گرفت؛ برخي آن را پذيرفته و به ‌بحث از چيستي و چگونگي آن پرداختند و برخي ديگر بکل آن را غيرعلمي دانسته و کنار گذاشتند. اين گستردگي ديدگاه‌ها سبب شد تا به ‌بررسي مفهوم اراده از ديدگاه روان‌شناسان و انديشمندان مسلمان پرداخته شود؛ و ازآنجا‌که تاکنون مقايسه‌اي ميان مفهوم اراده از منظر آنان انجام نگرفته، هدف اين پژوهش شناسايي مفهوم اراده و مؤلفه‌هاي آن از منظر اين دو گروه و سپس مقايسة بين آنهاست. روش اين پژوهش کيفي است و به شيوة جمع‌آوري داده با استفاده از روش کتابخانه‌اي انجام مي‌شود؛ سپس با استفاده از روش تحليل محتوا به مؤلفه‌شناسي و مقايسة بين مؤلفه‌ها در هر دو گروه پرداخته مي‌شود. نتايج به‌دست‌آمده حکايت از وجود شش مؤلفة توانايي رواني، مهار خود، ميل و گرايش، توانمندي رفتاري، تصميم‌گيري و رفتار هوشمند از منظر روان‌شناسان دارد که مي‌توان آنها را در سه بُعد شناختي، هيجاني و رفتاري جاي داد؛ درحالي‌که مفهوم اراده از ديدگاه انديشمندان اسلامي داراي چهار مؤلفه علم، ميل و گرايش، ترجيح و تصميم‌گيري است.