جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حوزه‎های علمیه شیعه با پیشینه‌ای بیش از هزارساله، از مهم‌ترین نهادهایی به شمار می‎رود که همواره در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی نقش‎آفرین بوده‎اند. این نقش‌آفرینی در دوره معاصر نیز استمرار یافته و به‎ویژه پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، تقویت شد. پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که جایگاه و نقش حوزه علمیه در عرصۀ تمدن‎سازی اسلامی در دوره معاصر چه بوده است؟ در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، نقش حوزۀ علمیه در چهار خرده‎نظام تمدنی بررسی شده است: نخست، نظام فکری-معرفتی که رسالت و نقش اصلی حوزۀ در این عرصه معنا می‎یابد. دوم، نظام فرهنگی تمدن که دربرگیرندۀ نظام اعتقادی، ارزشی و هنجاری است و حوزۀ علمیه در آن نقش کلیدی دارد. سوم، نظام سیاسی که نقطۀ اوج نقش‎آفرینی حوزه علمیه با برپایی نظام سیاسی اسلامی در این عرصه رقم خورد. چهارم، نظام اقتصادی که اگرچه حوزۀ علمیه در آن ورود نموده، اما در ابتدای راه است. مهم‎ترین بایستۀ تکامل نقش‎آفرینی حوزۀ علمیه در عرصۀ تمدن‎سازی، نگرشی نو و جامع به اجتهاد به‎عنوان ابزار اصلی تمدن‎سازی دینی است که اگرچه در دورۀ معاصر تحولات و پیشرفت‎های قابل توجهی داشته، اما همچنان ظرفیت فوق‎العاده‌ای در آن وجود دارد که بهره‎گیری از آن می‎تواند رسالت تمدن‎سازی دینی حوزه را تسریع و تکامل بخشد.