جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابتدایی‌ترین مسئله در بحث آموزش هر زبانی فراگیری الفبای آن زبان است. زبان عربی به‌عنوان زبان قرآن و اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. یکی از مسائل بحث برانگیز زبان عربی تعداد حروف این زبان است که همواره مورد مناقشه بوده و همچنین مسئله چینش حروف نیز از دیگر مسائل مهم زبان‌شناسی عربی است. این مقاله که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته و مسئله تعداد و ترتیب حروف زبان عربی را از منظر دانشمندان قرائت و زبان‌شناسی بررسی نموده است. یافته‌های پژوهش پیشِ رو حاکی از این است که تعداد حروف زبان عربی بیست‌ونه حرف بوده و کسانی که تعداد حروف عربی را بیست‌وهشت می‌دانند الف و همزه را دو حرف مجزا ندانسته‌اند که دلایل آنان مورد نقد است. حروف فرعی نیز از دیگر مباحث مرتبط به بحث بوده که بر دو گونۀ فصیح و غیر فصیح تقسیم می‌شوند. ترتیب حروف نیز در ابتدا به تناسب مخارج، پس از آن به‌صورت ابجدی و در دوران معاصر غالباً به‌صورت ابتثی (الفبایی) بیان می‌شود.

قرآن کتاب هدایت و سعادت انسان است و برای بهره‌مندی از هدایت قرآنی، باید با آن مأنوس شد. مقام معظم رهبری به‌عنوان یک فقیه عظیم الشان و راهنمای دینی و بزرگ معلم قرآن تأکیدات فراوانی نسبت به انس با قرآن داشته‌اند. این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی و با محور قرار دادن سخنان مقام معظم رهبری سامان‌یافته است، درصدد تبیین دیدگاه معظم له درباره انس با قرآن، مراحل و آثار آن است. همراه داشتن مصحف، نگاه به خط قرآن، گوش سپردن به تلاوت قرآن، خواندن قرآن، حفظ قرآن، تدبر در معانی و مفاهیم آیات، عمل کردن به دستورات قرآن جزو مراحل انس با قرآن است که مقام معظم رهبری تأکید زیادی بر آن داشته‌اند. همچنین ایجاد خشیت، ازدیاد ایمان، زدودن زنگار از دل، نزول سکینه و رحمت الهی، نگاه داشته شدن از شر شیطان، بازداشتن انسان از گناه، برون‌رفت از فتنه‌ها، فلاح و رستگاری، پیروی از تعالیم قرآن و ترویج فرهنگ قرآنی در جامعه جزو آثار انس با قرآن از منظر مقام معظم رهبری است.

قرائات و رسم از مهمترین موضوعات علوم قرآنى است که از زوایاى مختلفی قابل‌بررسی است. برای شناخت صحیح این دو حوزه، بیان رابطه و تأثیر متقابل آن‌ها با تأکید بر دیدگاه ابن‌جزری که نقش ویژه‌ای در این دو علم دارد، ره‌یافت‌هایی جدیدی از این موضوع در پی خواهد داشت. روش تحقیق اﯾﻦ مقاله، با استفاده از منابع مکتوب این علم، توصیفی ـ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و انتقادی اﺳﺖ. با ارائه دیدگاه ابن‌جزری که هر دو علم «قرائات» و «رسم المصحف» را توقیفی و وحیانی می‌داند، به بررسی موضوع پرداخته شده است. ابن‌جزری برخلاف دانشمندان دوره‌های پیش از خود، همانند فراء و ابن مجاهد، با طرح دیدگاه موافقت احتمالی و تقدیری، تمامی قرائات عشره و معروف را با معیار موافقت رسم‌المصحف سازگار معرفی کرده است. از دوره وی (قرن نهم هجری قمری) تا امروز، این دیدگاه موردتوجه بوده است. هرچند ازنظر شیعه، دیدگاه ابن‌جزری دارای اشکال است؛ نتایج آن نیز مشکلاتی را به دنبال دارد. ازجمله این اشکالات، آن است که با شرط موافقت احتمالی، قرائات شاذ و ضعیف نیز می‌توانند در بین قرائات صحیح قرار بگیرند، یا حداقل برای برخی چنین شبهه‌ای را ایجاد کنند. درعین‌حال، هماهنگی و موافقت قرائت با رسم‌المصحف را بدون شک باید یکی از معیارهای قرائت صحیح دانست. از دیگر نتایج این بررسی، آن است که در مناطقی که قرائات خاصی در آن رواج داشته، مصاحف نیز بر اساس آن قرائات نوشته می‌شده است و عملاً تأثیر عملی قرائات بر رسم قابل‌مشاهده خواهد بود.

موضوع احتجاج در قرائات از بحث های مهم در حوزه علوم و فنون قرائات است. دانشمندان علوم قرآنی و مفسّران جهان اسلام با توجه به مبانی مورد قبول خود در این موضوع با روش ها و قواعد متعددی به احتجاج در قرائات روی آورده اند. احتجاج در قرائات دارای مبانی و اهداف مخصوص به خود می باشد که نیازمند بررسی دقیق از سوی متخصصان این امر می باشد. هدف از این مقاله، بررسی قواعد احتجاج در قرائات نزد مفسران و دانشمندان قرائات است. روش تحقیق در مقاله حاضر، توصیفی تحلیلی بوده است که در آن از منابع مکتوب استفاده می شود. اهم یافته های پژوهش در مقاله حاضر عبارتند از اینکه احتجاج در قرائات نیازمند به قواعدی است که این قواعد برآمده از مبانی مورد قبول دانشمندان قرائات می­باشد. از جمله قواعد مورد استفاده در احتجاج می­توان به بررسی تفسیر آیه قبل از انتخاب قرائت، استفاده از سیاق آیات، مطابق بودن لغت و مفرده های قرائت با لغت عربی فصیح، عدم مخالفت داشتن آیه با مباحث کلامی قطعی مورد اجماع شیعه، تایید قرائت توسط احادیث معتبر، مطابقت قرائت با رسم المصحف عثمانی و مطابقت آیه با قواعد ادبی مورد تایید زبان عربی فصیح، اشاره نمود.

تلاوت قرآن از آغاز نزول کلام الله مجید در میان مسلمانان، جایگاه ویژه و ممتازی داشته است. تلاوت قرآن و کیفیت وقف و ابتدا در آن، در احادیث شیعه و سنی، همواره مد نظر پیامبر گرامی اسلام، اهل بیت، صحابه و تابعین بوده است. نوشتار حاضر، ابتدا مروری به مفاهیم وقف و ابتدا داشته و در ادامه به تبیین نقش وقف و ابتدا در یک تلاوت مطلوب و ابعاد لفظی، صوتی و معنائی آن توسط قاریان قرآن و استفاده مطلوب و مؤثر از تلاوت قرآن می پردازد. چگونگی استفاده قاریان قرآن از آیات وحی و اثر گذاری نحوه تلاوت آنها بر عامه مردم با توجه به عنصر تدبر و ارائه وقف و ابتداء مناسب و ابعاد مختلف آن نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتیجه این پژوهش، روشن می‌کند که اگر قاری قرآن به مفاهیم، شأن نزول و تفسیر آیات وحی آگاه باشد و قرائت قرآن با عنایت به وقف و ابتدا و دقت در مفاهیم آن صورت گیرد، تلاوت قرآن حتماً بر مستمعین اثر مطلوب و ماندگار می‌گذارد.

پیوست در منابع دیجیتالی

پیوست در منابع دیجیتالی