جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از این مقاله شناسایی گفتمان های طبقه متوسط در آثار مصطفی مستور است. شناسایی این گفتمان ها در نهایت یکی از مهمترین گونه های بازنمایی زندگی شهری در ادبیات داستانی دهه 80 را تحلیل کرده است. در بخش تحلیلی این مقاله، با استناد به دو رمان مشهور این نویسنده، شیوه های بازنمایی زندگی طبقه متوسط شهری بررسی شده و با استفاده از نظریه گفتمان لاکلا و موفه، دال های محوری و شبکه های معنایی بر سازنده روایت های این دو رمان شناسایی شده است.این بررسی نشان می دهد که گفتمان بر سازنده روایت در این دو رمان، هویت طبقه متوسطی را بازنمایی کرده که متعلق به گفتمان های کلان تر سنت و تجدد در ایران است. پاسخ به این پرسش که این بازنمایی تا چه حد مخدوش یا انحرافی آشکار از واقعیت زندگی طبقه متوسط مدرن در ایران است، نیازمند انجام پژوهش های گسترده تر و عمیق تر جامعه شناختی و ادبی است.

این مقاله می کوشد ساختار روایت قصه مرغان شیخ اشراق را،‌ از دو جنبه نحوی و کلامی، مورد بررسی قرار دهد. به این منظور، ابتدا ضمن تعریفی از روایت و داستان، متن را از دیدگاه نحوی بررسی می کند و ضمن تجزیه متن به کوچکترین واحدهای روایی (گزاره ها)، شمایی کلی از طرح روایت، سازه های آن و نظم آنها ارایه می دهد. سپس با توجه به جنبه کلامی روایت، مسایل مربوط به راوی و دیدگاه او، وجه و زمان سخن بررسی می شود و در پایان به نتایج زیر دست می یابد:متن، متنی روایی است مبتنی بر سخن (و نه داستان) متشکل از چند گزاره و دو پی رفت. متن در کلیت خود و در هر یک از پی رفتها از طرحی مبتنی بر نظم منطقی و زمانی پیروی می کند. متن فاقد دیدگاه است و من راوی، در مقام خطیب، به کمک منطق خاصی از مکالمه، که ویژه این نوع سخن (خطابه) است، داستانی را روایت می کند. این داستان (رویا) پی رفت اصلی روایت است که من راوی، آن را با استفاده از دیدگاه های گوناگون و وجوه مختلف بیان، روایت می کند و به دلیل همین ویژگی رویاگونه داستان، زمان روایت از زمان داستان طولانی تر است، در صورتی که زمان کل متن روایت، منطبق با زمان داستان است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

«سفر قهرمان» نظریۀ مشهور جوزف کمپبل است که با تأثیر از نظرات یونگ و با بهره‌گیری از نظرات ون جنپ بنا نهاده شده است. کمپبل سه مرحلۀ جدایی، تشرّف و بازگشت را به همراه زیرمجموعه‌هایشان برای الگوی خود در نظر گرفته است. این الگو و الگوهای دیگری که با تأثیر از آن پدید آمده‌اند پایه و مبنای نقد کهن‌الگویی است. در این مقاله داستان «زال و رودابه» شاهنامۀ فردوسی بر اساس این الگو به روش تحلیلی و توصیفی بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که داستان زال و رودابه، در کلیّات با الگوی سفر قهرمان جوزف کمپبل تطابق دارد اما در جزئیات و زیرمجموعه‌ها با الگوی ذکر شده اختلافاتی دارد. در این داستان مرحلۀ زیرمجموعۀ «شکم نهنگ» دیده نمی‌شود، در مرحلۀ تشرّف «وسوسه‌گری» وجود ندارد که بازدارندۀ زال از ادامۀ سفر باشد و در مرحلۀ بازگشت مورد یا مواردی برای امتناع از بازگشت، فرار جادویی، رسیدن کمک و عبور از آستان بازگشت، دیده نمی‌شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

شناخت و بررسی دقیق هر نوشته ای، مستلزم نوع شناسی آن اثر و قرار دادن آن در رده یک نوع ادبی است. در واقع بررسی یک متن، بدون نوع شناسی و رده بندی آن، امکان پذیر نیست، چراکه هر نوع ادبی، بر اساس ویژگی ها و قواعد خاص خود شناخته می شود.این نوشته، تلاشی است در جهت نوع شناسی چهار داستان «سندبادنامه»، «بختیارنامه»، «حسین کرد شبستری» و «ملک جمشید، طلسم آصف و طلسم حمام بلور». به این منظور به نظریه های روایت شناسان ساختارگرا و به ویژه نظریه روایتی تودوروف و آرا وی درباره «روایت های اسطوره ای» توجه شده است.بر اساس نظریه «تودوروف» مهمترین ویژگی های این نوع روایت ها عبارت اند از: اصل علیت بی واسطه، تاکید بر کنش شخصیت های داستان، بی زمانی و فقدان روان شناسی، این نوشته، با ذکر شواهدی از داستان های مورد بررسی و تطبیق آنها با ویژگی های روایت های اسطوره ای، نشان می دهد که علی رغم تفاوت هایی که از لحاظ مضمون، ساختار کلی و ویژگی های زبانی میان داستان ها دیده می شود و با وجود این که هر یک از داستان ها به دوره های متفاوت تاریخی تعلق دارند، می توان هر چهار داستان را در رده روایتهای اسطوره ای جای داد. نوع شناسی این روایت ها و قرار دادن آنها در رده یک نوع ادبی، می تواند مقدمه ای برای بررسی های بعدی این آثار و داستان های شبیه به آنها باشد.

مطایبه جهان طرفه ای از واقعیت های معکوس است که همزمان به واقعیت و ضد آن می پردازد. بنابراین برای بررسی دقیق متن مطایبه آمیز باید به اشکال، انواع و شگردهای مطایبه توجه کرد. مطایبه می تواند به شکل هزل، هجو و یا طنز ظاهر شود و شوخی های مبتنی بر هر یک از این اشکال را می توان در قالب های لطیفه، حکایت، قصه و... بیان کرد.در این مقاله ضمن تعریف انواع و اشکال مطایبه و ذکر نمونه هایی از قصه های مطایبه آمیز هزار و یک شب، ابتدا این حکایت ها از لحاظ عنوان به سه دسته طبقه بندی گردیده، سپس از منظر صفات نوعی تیپ- قهرمان قصه ها مطالعه شده و در نهایت شگردهای خنده آور این قصه ها، از جمله واژگونگی موقعیت، عدم تجانس، تضاد و اغراق و تصادف، پایان غیرمنتظره، اعمال غیرعادی اشخاص و ... مورد واکاوی قرار گرفته است.