جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علم حضوري نفس به خود از نظر سهروردي، مبناي شناخت‌شناسي وي و اساس معرفت‌شناسي اکثر متفکران بعد از وي را تشکيل مي‌دهد. سهروردي با دلايلي علم حضوري نفس به ذات، علم حضوري نفس به افعال و انفعالات ذات و علم حضوري نفس به قواي ذات را اثبات مي‌کند و می‌کوشد نفس را به‌عنوان فاعل شناسايي معرفي نمايد که براي ادراک ذات و قواي ذات نه‌تنها به واسطه‌اي نياز ندارد، بلکه نمي‌تواند نياز داشته باشد. به نظر سهروردي علم حصولي هم به‌عنوان امر عارض بر نفس وقتي توجيه مستدلي پيدا مي‌کند که پيش از آن علم نفس به ذات خود پذيرفته شده باشد؛ زيرا مادام که يک ذات خود را نيابد اوصاف و عوارض خود را نمي‌تواند بيابد و بر اين مبنا گستره‌اي قابل توجه براي علم حضوري قائل است. اين مقاله به ارائه استدلال‌هاي سهروردي بر علم حضوري نفس، پرداخته و ارزشمندي و کارآيي آنها را بررسي نموده و نقدهاي وارد بر آنها را پاسخ مي‌دهد. در نهايت اين مقاله نشان مي‌دهد که این استدلال‌ها گرچه تکيه بر اصول منطقي دارند، ولي از لحاظ ارزشمندي و همچنين گستره ادراکات و مدرکات در يک سطح نیستند و براي پذيرش استدلال‌ها، هم توجه به مباني خاص سهروردي به‌عنوان پيش‌فرض نياز است و هم قابليت و توانايي نفس درباره ادراکات متفاوت بايد مورد عنايت قرار گيرد.