جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله درصدد است تا ضمن انجام مروری انتقادی بر روش‎شناسی مقالات مدیریت اسلامی، روشی جدید در تحقیقات مدیریت اسلامی با عنوان «متن پژوهی اکتشافی» را معرفی و تبیین کند؛ بدین منظور پس از مروری جامع و تحلیلی بر روش‎های پژوهش متداول در تحقیقات مدیریت اسلامی با شناسایی خلأ موجود در روش‎شناسی این حوزه، روش جدید «متن پژوهی اکتشافی» در یک فرایند هشت مرحله‎ای معرفی، و ویژگی‎ها و وجوه تمایز آن نسبت به سایر روش‎ها توضیح داده می‎شود. در ادامه نیز یک نمونه کار انجام شده با این روش، با عنوان «اکتشاف الگوی رهبری امام علی از عهدنامه مالک اشترe» و مراحل انجام آن بیان می‎گردد. نتایج این پژوهش نشان می‎دهد که روش معرفی شده از ظرفیت مناسبی برای کشف و استخراج الگوی مفهومی نهفته در متون اسلامی برخوردار است و امکان دریافت پیام اصلی و مقصود صاحب متن را به‎صورت مستقل و جامع و بدون پیش‌داوری فراهم می‌سازد.

هدف این تحقیق دستیابی به الگوی رهبری امام علی علیه السلام درعهدنامه مالک اشتر علیه السلام می باشدو به دنبال پاسخ به این پرسش مهم است که الگوی رهبری امام علی علیه السلام با توجه به متن عهدنامه چگونه الگویی است؟ برای یافتن پاسخ این سوال از روش تحقیق"متن پژوهی اکتشافی"استفاده شده است. بدین منظور نخست کل متن عهدنامه با توجه به محتوا و ارتباط موضوعی هربخش به79 فراز تقسیم شد و با بررسی دقیق، متن هر فراز نمودار مفهومی آن فراز استخراج و ترسیم گردید، به‌گونه ای که هر نمودار بیانگر رابطه بین مفاهیم و گفتارهای مختلف متن آن فراز باشد. سپس با چندین بار بررسی مجدد کل متن به همراه نمودار فرازها، الگوی نهایی کل متن استخراج گردید که بیانگر الگوی رهبری امام علی علیه السلام در عهدنامه می‌باشد. یافته‌های حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد الگوی رهبری امام علی علیه السلام در عهدنامه الگویی جامع است که بر اساس آن کار رهبر از پیروی خداوند شروع شده و پس از آن خویشتن را رهبری می‌کند و این دو، نقطه عزیمت رهبر به رهبری دیگران است. رهبری مردم و زیردستان نیز در این الگو به دو روش رهبری بی واسطه و رهبری با واسطه (از طریق کارگزاران)انجام می‌گردد. همچنین بر اساس متن عهدنامه بیشترین میزان تاکید امام علی علیه السلام بر تبیین رابطه بین رهبر و مردم بوده و این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

نقص روش شناسی های موجود برای شناخت پدیده های اجتماعی و حتی پدیده های طبیعی نیازمند بازنگری در این روش ها و بسط آنها برای ایجاد گستره مناسب جهت شناخت هر چه بهتر پدیده ها است. یکی از زمینه های اساسی برای تکامل روش های مطالعات سازمانی توجه به مبانی فلسفی این روشهاست. بر این اساس و به جهت رفع این نقایص در علوم اجتماعی، به ویژه مطالعات سازمانی، ابتدا مبانی فلسفی چهار پارادایم مهم اثبات گرایی، تفسیرگرایی، انتقادی و واقع گرایی انتقادی شرح داده شده و در قالب هشت سوال کلیدی با یکدیگر مقایسه می گردد. و سپس تکثرگرایی روشی جهت شناخت هر چه بیش تر و عمیق پدیده های اجتماعی و سازمانی پیشنهاد می گردد.

این مقاله درصدد یافتن پاسخ این سوال است: «روش نظریه پردازی شهید مرتضی مطهری در نظریه رشد چه بوده است؟» بدین لحاظ ابتدا تعاریفی از نظریه مطرح، و سپس نظریه پردازی و نظریه آزمایی با هم مقایسه، و شیوه نظریه پردازی به طور کلی توضیح داده می شود. پس از آن نظریه رشد شهید مطهری به اختصار مرور، و توصیف اجمالی شده است و در پایان روش نظریه پردازی استاد شهید مرتضی مطهری در نظریه رشد تبیین، و مراحل نه گانه نظریه پردازی در این نظریه ارائه شده است.