جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این مقاله به بررسی درک آیت الله مرتضی مطهری از اصل عدالت و تأثیر آن بر مشارکت اجتماعی زنان می پردازد. مطهری (1919-1979) یکی از برجسته ترین متفکران ایران معاصر است که مبانی نظری جدیدی را برای بررسی حقوق زنان بر اساس مبانی عقلی ـ فلسفی ارائه کرد. او با تلقی عدالت و حقوق طبیعی به عنوان اصول فرا فقهی، از زندگی عمومی زنان حمایت کرد. اگرچه مطالعات زیادی در مورد دیدگاه مطهری در مورد حقوق زنان انجام شده است و در بررسی اندیشه مطهری از حیث تشریح و بررسی ادله وی سهم بسزایی داشته است، مقاله من دارای ویژگی های خاصی است که آن را از مطالعات قبلی متمایز می کند. من توجه خاصی به روش شناسی فلسفی مطهری در نگارش موضوعات مرتبط با جنسیت دارم، به ویژه رویکرد او به اصل عدالت در روش شناسی اجتهادی او، زیرا معتقدم اندیشه های او نتیجه مهم روش شناسی عقلانی اجتهاد اوست. بعلاوه، بیشتر مطالعات پیرامون اندیشه مطهری در مورد مسائل زنان عمدتاً بر دیدگاه وی در مورد حقوق خانوادگی زنان متمرکز بوده است، اما سهم وی در زندگی عمومی زنان نادیده گرفته شده است. این مطالعه نشان می‌دهد که با اتخاذ دیدگاه مطهری از اصل عدالت و جایگاه آن در فقه اسلامی، می‌توان برداشت‌های متفاوتی از مشارکت اجتماعی زنان را توسعه داد.

حضور اجتماعی زنان از مسائل مورد مناقشه میان اندیشمندان مسلمان است. به طور کلی شاهد دو رویکرد سنت‌گرا و تجددگرا در این حوزه هستیم، به گونه‌ای که برخی با تمسک به رویکرد سنتی به برتری مرد بر زن در خلقت تأکید داشته و همین را مبنای تفاوت‌های حقوقی دو جنس و محرومیت زنان از بسیاری از شئونات اجتماعی قرار داده‌اند. در نقطه مقابل گروه تجددگرا با الهام گرفتن از تفکر لیبرال غربی با اصرار بر اصول آزادی و برابری حضور حداکثری برای زنان را طلب می‌کنند. این مقاله گفتمان سومی بر مبنای تفکر شهید مطهری در خصوص حضور اجتماعی زنان مبنی بر دو اصل عدالت و حقوق فطری ارائه می‌دهد. رویکرد شهید مطهری را می‌توان در سه مؤلفه خلاصه کرد: (الف) زن و مرد در انسانیت مشترک هستند؛ (ب) در هر دو جنس استعدادها و قابلیت‌های فطری وجود دارد که سعادت انسان در گرو به فعلیت رساندن آنهاست؛ (ج) برای به فعلیت رساندن برخی از استعدادهای انسان احتیاج به وجود فضای فعال و رقابتی در عرصه اجتماعی است. لذا از منظر عدالت اجتماعی باید زمینه‌های حضور فعالانۀ بانوان با حفظ موازین اسلامی در عرصه‌های مختلف علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی فراهم شود. در این پژوهش، برای یافتن دیدگاه شهید مطهری در این باره از روش تحلیل متنی بهره گرفته شده است.