جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نفس‌شناسی پدیده‌ای است که قدمتی به طول تاریخ دارد. برخی بر این باور بودند که انسان جز همین ظاهر مشهود نیست و بعضی حقیقت اصلی انسان را جوهری بسیط و ذاتی مجرد می‌دانند که بدن تنها نقش مرکبی برای اوست. در زمینۀ بُعد غیرمادی انسان، دانشمندان اسلامی از واژگانی چون «نفس»، «روح» و «قلب» استفاده می‌کنند. در قرآن اصطلاح نفس تنها در بُعد غیرمادی انسان به کار نرفته است، بلکه همۀ وجود انسان اعم از بُعد مادی و غیرمادی هردو را دربرمی‌گیرد. واژۀ روح نیز به معنای رایج امروزی آن نیست و از هم‌نشینی آن با واژۀ «امر» می‌توان دریافت که روح، سازوکار اجرایی، تنظیم‌کننده­ و جاری‌کنندۀ امور عالَم در مخلوقات و در واقع رابط میان امر و خلق است. با بررسی دقیق تمام آیات مربوط به قلب این نتیجه حاصل می‌شود که در قرآن کریم این قلب است که نمایندۀ بُعد غیرمادی انسان است و کنترل کنندۀ قوای اوست.