جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آیۀ 34 سورۀ نساء با توجه به اینکه مباحث مربوط به قوامیت مرد برای زن و نیز راهکارهای مواجهه با نشوز زن در آن مطرح شده است، بطور ویژه‌ای مورد توجه مفسران و عالمان اسلامی بوده است. روایتی وجود دارد که بسیاری از مفسران آن را به عنوان شأن نزول آیه در نظر گرفته و مفاهیمی چون «قوامیت» و «ضرب» در آیه را با توجه به این سبب نزول معنا و تفسیر کرده‌اند. در این نوشتار، نسخه‌های مختلف این روایت با استفاده از روش تحلیل اسناد- متن بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که عبارت‌پردازی این روایت متأخر است و متقدم‌ترین نسخۀ آن متعلق به اواخر قرن اول و از حسن بصری می‌باشد. موضوع مورد نظر مفسران متقدم در بیان این روایت، بحث قصاص زوجین بوده که تحلیل آن وابسته به مفهوم «قوامیت» است. این روایت با چنین عبارت‌پردازی‌ای در واقع به بیان سبب نزول قسمت «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساء» پرداخته و به بحث «وَاضْرِبُوهُنَّ» و تأیید یا انکار زدن زن مربوط نیست. همچنین این روایت به دلیل متأخر بودن عبارت‌پردازی و اشکالات کلامی آن، نمی‌تواند به عنوان مبنا در تحلیل آیۀ 34 نساء قرار گیرد. از سوی دیگر، با توجه به بررسی روایات دیگری که به مفهوم قوامیت اشاره دارند به نظر می‌رسد واژۀ «قوام» با «راع» به معنی «حفاظت» همپوشانی معنایی بالایی دارد.