جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از دیدگاه ابن‌‌سینا، علیت رابطه‌‌ای است که به موجب آن، پدیده نه‌تنها در خارج پدیدار (موجود) می‌‌شود بلکه قابل شناخت نیز می‌‌‌شود. علت بهره‌‌گیری از نظام ورودی در معماری ما بیش از یک عامل واسطه (ارتباطی) است؛ به‌طوری‌که باید گفت مسئلۀ چگونگی سازمان‌دهی نظام ورودی در کنش و واکنش درون و بیرون، جامعیتی برآمده از تأثیرات کارکردی، جغرافیایی، مناسبات فرهنگی و اعتقادی و اجتماعی است. بر این اساس، هدف از این پژوهش تبیین علل موجودیت نظام ورودی خانه‌های سنتی یزد (دورۀ قاجار) از دریچۀ اندیشۀ سینوی در چهارچوبی میان‌رشته‌ای است. ابن‌‌سینا در نظام چهارگانۀ علل ـ که قبل از او ارسطو برای اولین‌بار با تمایزاتی به این نظام اشاره کرده بود ـ در کتاب اشارات و تنبیهات از چهار علت سخن به‌میان می‌‌آورد که عبارت‌اند از: 1. علت ماهیت: شامل علت مادی و صوری، 2. علت وجود: شامل علت فاعلی و غایی. در این تحقیق پس از اشاره به اجزای تشکیل‌دهندۀ کالبدی نظام ورودی خانه‌‌های سنتی، به چرایی موجودیت هر یک از عناصر ورودی بر پایۀ علل اربعۀ سینوی اشاره شده است. سپس، ازآنجاکه علت نزد ابن‌‌سینا، نقش مهمی در کسب معرفت دارد، به‌ویژه بحث از علت غایی که مهم‌ترین بحث فلسفۀ بوعلی است (به‌طوری که او آن را افضل‌الحکمه می‌‌داند)، به خوانش هستی‌‌‌شناسی نظام ورودی خانه‌‌های سنتی یزد در قالب غایت‌شناسی رفتاری و فاعلی پرداخته شده است. در این پژوهش، با رویکردی توصیفی‌ـ‌تحلیلی، در مقام گردآوری داده‌ها از روش مطالعات اسنادی کتابخانه‌ای و در مقام تحلیل و داوری داده‌‌ها از روش استدلال منطقی بهره گرفته شده است. طبق یافته‌‌های این پژوهش، ضمن ارائۀ مدل تحقیق مشخص شده است که در حوزۀ علل غایی‌ـ‌صوری بر پایۀ بعد ادراکی‌ـ‌رفتاری، در نظام ورودی خانه‌‌های سنتی یزد می‌‌توان قلمروپایی و مناسب‌‌سازی شرایط خلوت (صمیمیت) را انتظار داشت و در حوزۀ علل غایی‌ـ‌فاعلی (بر پایۀ بینش توحیدی اسلام) فراهم‌آوردن بستر دستیابی به درونگرایی و محرمیت با بهره‌‌گیری از اصل سلسله‌مراتب، هدف چینش و همجواری عناصر نظام ورودی خانه‌‌های مسکونی یزد بوده است.