جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب‌های نثر صوفیه دارای دو نوع زبان است: کتاب‌هایی با نثر مغلوب و بیان‌کنندة حالات عارف در عالم وجد و کتاب‌هایی با نثر متمکن که به‌ بیان و تعلیم اصول تصوف می‌پردازند. هدف این پژوهش آن است تا با اتکا به نظریة یاکوبسن مبنی ‌بر قطب مجازی و استعاری زبان، شطحیات روزبهان را به‌ شیوة تحلیلی ـ توصیفی بررسی کند. یاکوبسن با پذیرفتن گفتة سوسور مبنی ‌بر دو اصل محور جانشینی و هم‌نشینی، می‌گوید که مجاز مرسل از خلال رابطة هم‌نشینی و استعاره از رابطة مشابهت و جانشینی به ‌دست می‌آید؛ یاکوبسن نثر را دارای طبیعتی مجازی و شعر را دارای طبیعتی استعاری می‌داند. سوال اصلی پژوهش این است که روزبهان در شرح شطحیات، از کدام‌یک از این دو قطب بیشتر بهره جسته ‌است؟ با این بررسی درمی‌یابیم‌ که روزبهان از هر دو سویة قطب مجازی و استعاری زبان بهره برده ‌است، آنجا ‌که به وصف خداوند و خلفای راشدین پرداخته کلام او طبیعتی مجازی دارد و جایی‌که به شرح شطحیات عرفا پرداخته کلام او بیشتر از قطب استعاری بهره برده‌است.