جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بازگشت به قرآن یکی از نظریه‌های اجتماعی اندیشمندان اسلامی است که در دو سده اخیر برای رهایی از انحطاط و عقب‌ماندگی جوامع اسلامی مطرح‌شده است. برای ایجاد چنین جنبش و حرکتی در سطح جامعه اسلامی، نیازمند راهکارهایی هستیم که بتوانیم با کاربست آن به معنای حقیقی به قرآن بازگردیم. رهبر معظم انقلاب در دوران معاصر به‌عنوان یکی از سردمداران این جنبش و حرکت بیدارگرانه، راهکارهایی را از جنبه علمی برای بازگشت به قرآن توصیه کرده‌اند که توجه به چنین راهکارهایی در توسعه فرهنگ قرآنی مؤثر بوده و باعث بازگشت به قرآن در سطح جامعه خواهد بود. روش تحقیق در این مقاله به‌صورت توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد تاریخی با استفاده از اسناد کتاب‌خانه‌ای است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد: راهکارهای مقام معظم رهبری (دامت‌برکاته) برای این منظور عبارت‌اند از: ارائه تفسیر صحیح و همه‌فهم از قرآن، ایجاد رشته‌هایی جهت ورود به عرصه تفسیر اجتماعی قرآن، اسلامی سازی علوم انسانی بر اساس مبانی قرآنی، ایجاد بسترهای لازم جهت نظریه‌پردازی قرآنی در علوم انسانی و ایجاد آموزش‌وپرورش قرآنی

یکی از موانع فهم و عمل به معارف قرآن، دور بودن از این کتاب الهی است که برای این کار راهکارهایی از جانب برخی از اندیشمندان اسلامی مطرح شده است که با عمل به چنین راهکارهایی بازگشت به قرآن به معنای واقعی تحقق می‌یابد. شناخت قرآن و پی بردن به معارف انسان‌ساز آن، آرزوی هر مؤمن موحدی است. از دیدگاه روایات نیز، انس با قرآن یکی از راهکارهایی است که به کمک آن می‌توان به‌اندازه وسع هر کس به معارف قرآن دست‌یافت. رهبر معظم انقلاب (دامت‌برکاته) در ارائه راهکارهایی در مسیر بازگشت به قرآن، به انس با قرآن تأکید فراوان داشته و یکی از مهمترین راه‌های بازگشت به قرآن را انس با کلام الهی دانسته است. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای درصدد ارائه راهکارهایی برای انس با قرآن در اندیشه مقام معظم رهبری (دامت‌برکاته) است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، راهکارهای معظم له برای انس با قرآن عبارت‌اند از: تلاوت قرآن، نگاه کردن به قرآن، استماع تلاوت قرآن، حفظ قرآن، ترجمه قرآن، تدبر در قرآن، مخاطب قرآن قرار گرفتن، عمل به قرآن و بهره‌مندی از هدایت قرآن.

«تفسیر معاصرانه قرآن کریم»، یکی از جدیدترین تحقیقات قرآنی در غرب است که با عنوان «The study Quran» در سال 2015 در سان‌فرانسیسکو، با سرویراستاری دکتر سید حسین نصر به چاپ رسید. با توجه به اینکه این تفسیر در جهان غرب نگارش یافته است، ضرورت نقد و بررسی آن و توجه به روش تفسیری مورداستفاده در این تفسیر حائز اهمیت است. با اینکه عنوان ترجمه این تفسیر، «تفسیر معاصرانه قرآن کریم» است؛ اما نمی‌توان این تفسیر را تفسیری عصری و روزآمد از قرآن کریم دانست. این تحقیق با استفاده از منابع کتاب‌خانه‌ای و به‌صورت توصیفی ـ تحلیلی درصدد بررسی روش‌شناسانه این تفسیر است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد: این تفسیر با استفاده از روش سنت‌گرایانه به نقل‌قول‌های مفسران متقدم فریقین پرداخته است. مهمترین شاخصه‌های تفسیر اجتماعی قرآن که عبارت‌اند از: توجه به آیات قرآن درصدد حل مسائل اجتماعی، تطبیق آموزه‌های قرآنی و پاسخ درخور برای رفع شبهات اجتماعی، توجه به آموزه‌های تربیتی قرآن، استفاده از بیانی رسا و همه‌فهم، توجه به عقل‌گرایی، توجه به علوم قطعی در تفسیر آیات قرآن، پرهیز از پرداختن به تفسیر مبهمات قرآن، پرهیز از طرح گسترده بحث‌های کلامی، ادبی، فقهی و اختلاف قرائات، پرهیز از ورود روایات جعلی و اسرائیلیات؛ این تفسیر فقط به سه شاخصه: استفاده از بیانی رسا و همه‌فهم، پرهیز از پرداختن به تفسیر مبهمات قرآن و پرهیز از طرح گسترده بحث‌های کلامی، ادبی، فقهی و اختلاف قرائات پایبند بوده است. ازاین‌رو، چنین تفسیری با رویکرد سنت‌گرایانه برخلاف عنوان معاصرانه، باعث مهجوریت قرآن در جهان غرب شده و مانع از رسیدن آموزه‌های تربیتی، هدایتی و اجتماعی قرآن به گوش شیفتگان قرآن در جهان غرب می‌شود.