جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 13
بررسی تفسیری «المُحصَناتُ مِنَ النِّساء» با تأکید بر سبب نزول
نویسنده:
علی آهنگ ، احمد قرایی سلطان آبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
آیه «وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ» ازجمله آیاتی است که به واسطه نقل سبب نزول خاصی، محل اندیشه ورزی مفسران و تفقه فقیهان شده است. مفسران با استناد به گزارشی از ابوسعید خدری، محتوای آیه را با غزوه أوطاس = حنین پیوند می زنند مبنی بر اینکه آیه جهت تعیین تکلیف «سبایای اوطاس / زنان شوهردار اسیر شده در غزوه اوطاس» در سال هشتم هجری نازل شده و با استثنائی که زده، ازدواج با زنان شوهرداری که در جنگ اسیر شوند را از شمول حرمت مطرح در آغاز آیه خارج نموده است. پژوهش پیش رو با در پیش گرفتن روش تحلیلی به همراه رویکرد انتقادی و استفاده از منابع کتابخانه ای به این نتیجه رسیده است که فهم رایج از این آیه شریفه که متأثر از سبب نزول می باشد، با روح معارف قرآن کریم از یک سو و با سیاق آیات از دیگر سو ناسازگار است. سبب نزول ادعایی نیز فاقد قرائن صحت بوده و نمی توان اندیشه تفسیری را بر آن بنا نهاد. ازاین رو بازاندیشی در سبب نزول آیه و فهم رایج از آن امری ضروری محسوب می شود، به ویژه هنگامی که گروه های بنیادگرا و دگم اندیشی چون: داعش، سلفیه و ... با استناد به چنین فهمی، چهره ای مشوه از اسلام به جهانیان ارائه می دهند.
صفحات :
از صفحه 77 تا 96
اهداف و مقاصد قرآن در آیات ناظر به تکامل بر اساس مبانی معرفتی جیمز کلارک
نویسنده:
احمد قرائی سلطان آبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
هر چند دامنه بحث از قرآن ونظریه تکامل همچنان بعضی از طرفداران خود را در طیف وسیعی از جدایی یا تعارض آن دو قرار داده است، اما کسانی هم هستند که به ارتباط و یکپارچگی آن دو می­اندیشند، از آن جمله جیمز کلارک، فیلسوف دین معاصرکه با تحلیل پاره­ای از مبانی معرفتی و روش­شناختی او در این پژوهش مشخص گردید که نگاه او به علم و دین ویژگی­های خاص خود را دارد، مثلاً او در رابطه نظریه تکامل با قرآن به سراغ سبک بیانی قرآن رفته و با مداقه در آیات خلقت به این نتیجه رسیده است که بیان قرآن در موضوع خلقت انسان مختصر و پراکنده و اغلب دارای ابهام است، و این خود ویژگی منحصر و سازگار با اهداف عالی قرآن است. لذا تلاش برای کشف و فهم مراحل خلقت با همه جزئیاتش از طریق قرآن ما را به ناسازگاری آن با نظریه علمی تکامل می­رساند. بعلاوه، رویکرد دقیق در میان مفسران قرآن هم برای کسانی خواهد بود که از بیان قرآن در آفرینش انسان درصدد کشف همه حقایق و مراحل خلقت برنیایند، بلکه هم نقش و جایگاه مهمی برای علم و کشفیات جدید علمی دانشمندان علوم مختلف در نظر گیرند و هم اینکه اشارات قرآن در این موضوع را جهت اثبات امور وحقایق مهمتری چون فرجام کفرورزی، ضرورت مغرور نشدن و لزوم تقوا ورزیدن وتسلیم امر الهی بودن آدمی، تفکر در آفرینش و تذکر به نعمات و یاد خدا، معاد، قدرت و خالقیت الهی و شایستگی پرستش خدا بدانند.
صفحات :
از صفحه 247 تا 267
بررسی اعتبار معرفت­ شناختی تخیّل خلاق در حوزه فهم آیات قرآن
نویسنده:
احمد قرائی سلطان آبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
بنا بر یافته­های روان‌شناسان و متخصصان علوم مغز و اعصاب، تخیّل نیروی پیش­برنده تعقل ­آدمی است­که امکان خلق تصاویر جدید و ایده­های نو را در ذهن ایجاد می­کند. تفسیرگر انسانی قرآن می­تواند با استفاده از این نیروی خلاق در کنار نیروی تفکر و تذکر مسبب طرح مسایل جدید و کشف اطلاعات مفید فراگرد فهم آیات مختلف باشد؛ مشروط به این­که مفسر بتواند مرزهای مفهومی بین تفکّر، توهّم، تخیّل خلاق و خیالات و اوهام باطل را به درستی بازشناسد و با استفاده از همه منابع معرفتی در دسترس، تفسیری به دور از رأی شخصی، پیش­داوری و خیال­زدگی ارائه دهد. آنچه در این ­گفتار آمده است اجمالاً نتیجه تحلیل و تطبیق داده­های علمی موجود در دو حوزه تخیّل خلاق و فهم و تفسیر آیات است­ که به طور مشخص از ظرفیت بالای­ کاربرد آن نیروی خلاق و منبع الهام­بخش در حوزه فهم و تفسیر آیات خبر می­دهد؛ مواردی چون کاربرد تخیّل مفسّر در تفسیر بیشتر آیات از قبیل آیات مربوط به آفرینش انسان، مرگ و عالم پس از مرگ؛ نقش تخیّل در ترسیم ذهنی روابط همنشینی و جانشینی واژگان قرآن؛ تجسّم هر آیه در شبکه­ آیات خویشاوند و هم موضوع؛ تصویرسازی ذهنی مفسّر از حوادث­ گذشته با تکیه بر منابع معتبر تاریخی و نقلی از نتایج مهم این تحقیق­اند.
صفحات :
از صفحه 185 تا 208
تحلیل روایات تشابهِ شخصیت فاطمه زهرا (س) و مریم مقدس براساس منابع حدیثی
نویسنده:
احمد قرائی سلطان آبادی ، مرتضی عرب ، شهناز کارآموزیان
نوع منبع :
نمایه مقاله
چکیده :
در منابع شیعی و سنّی، احادیثی مبنی بر تشابه و تطبیق شخصیت حضرت فاطمه (س) با حضرت مریم (س) ثبت و نقل شده است. در این پژوهش با روش تحلیل تاریخی و حدیث شناختی مشخص گردید که روایات مربوط به تشابه حضرت فاطمه (س) با حضرت مریم (س) در منابع شیعی و منابع اهل سنت بیشتر در قالب گفتمان برترین زنان عالم نقل و ضبط گردیده‌اند. عالمان و محدثان شیعه کوشیدند که از مدلول روایات تشابه، فضیلت بهترین زنان عالم از ابتدای عالم تا انتهای آن را برای حضرت فاطمه (س) استنباط نمایند، لذا تعبیر روائی «یَا فَاطِمَةُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاک وَ طَهَّرَک وَ اصْطَفاک عَلى نِساءِ الْعالَمِینَ» از دوره شیخ صدوق وارد منابع حدیثی شیعی شد که کاملاً بیانگر تشابه دو شخصیت و ورود مضمون آیه قرآن به گفتمان حدیثی است. اهل سنت هم معتقد بودند که مدلول آیه 42 آل عمران وصف «خیر نساء العالمین» را برای حضرت مریم (س) بیان کرده است. با این حال، برتری شخصیت حضرت فاطمه (س) بر سایر زنان عالم با اوصافی چون «سیدة نسَاء الْعَالمین» و «سیدة نسَاء الْمُؤمنِینَ» و «سیدة نسَاء هَذِه الْأمة» به شکل یک گفتمان در میان عالمان شیعی وپاره‌ای از اهل سنت مطرح بوده است، اما در سند این احادیث، ضعف واهمال در إسناد وجود دارد، و متن آن‌ها نیز پریشان و دارای تفاوت‌های ساختاری است.
مقایسه رویکرد علامه طباطبایی و نصر‌حامد ابوزید به رابطه اسباب‌نزول با متن قرآن
نویسنده:
سیده‌معصومه حسینی؛ استاد راهنما: احمد قرائی سلطان‌آبادی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
قرآن کریم طی بیست‌ و‌ سه سال به‌صورت تدریجی و با هدف هدایت تمام مخاطبانش در هر زمان و مکانی بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده ‌است. در این‌ حال بین نزول پاره‌ای از آیات آن و واقعیت‌های محیط نزول، رابطه‌ای وجود‌ داشت که گاه حادثه-ای زمینه نزول آیه یا سوره‌ای را فراهم می‌آ‌ورد. به کلّ شرایط و موقعیت‌های زمانی، مکانی و شخص یا گروهی که این زمینه‌ها را فراهم می‌آورد، اسباب‌نزول گفته ‌شده‌ است. اندیشمندان در حوزه اسباب‌نزول رویکردهای بعضاً متفاوتی ارائه نموده‌اند که برخی از آن‌ها به تعریف و تبیین بهتری از رابطه میان محیط نزول و نزول آیات رسیده‌اند. نگارنده در این پژوهش با هدف دستیابی به مناسب‌ترین الگو در موضوع رابطه اسباب‌نزول و متن قرآن، به ‌شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی و تحلیل دیدگاه-های دو اندیشمند اسلامی معاصر یعنی "نصرحامد ابوزید" و "علامه طباطبایی" پرداخته ‌است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که به‌ جهت تفاوت مکتبی- علامه شیعه و ابوزید سنی معتزلی- و محیطی این دو اندیشمند، تفاوت‌هایی در دیدگاه‌های هر ‌یک در‌ مورد قرآن و مباحث پیرامون آن وجود ‌دارد و در‌ عین‌ حال به ‌دلیل اینکه هر‌ دو متفکر، مسلمان و هم-عصر و نو‌اندیش هستند شباهت‌هایی نیز در رویکردهای آن‌ها دیده‌ می‌شود. در کل، تعریف و رویکرد ابوزید که در آن از اندیشه‌های قرائت متنِ به‌روز دنیا، استفاده نموده‌ است و به‌ دنبال ارائه تفسیری نو و بازسازی ‌شده از دین بوده‌ است، کار‌ساز‌تر می‌نُماید. البته باید با تحلیلی منصفانه و دقیق، آسیب‌شناسی شده و مورد استفاده قرار گیرد. در‌مقابل، علامه نیز که تفکراتش صبغه شیعی دارد و در محیط ایران، که با ویژگی‌های زمانیِ نهضت بیداری جهان اسلام در‌گیر بود، زندگی می‌کرد. او به نگارش تفسیری نو از قرآن پرداخت که نتایج کارش قابل تحلیل و کاربرد فراوان است. البته در صورتی‌ که فضای گفتمانی علامه، باز و پویا در ‌نظر گرفته‌ شود.
واکاوی پدیده معنا در بخش‌هایی از نهج‌البلاغه با رویکرد معناشناسی چارچوب فیلمور
نویسنده:
احمد قرایی سلطان آبادی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در متنی چون نهج‌البلاغه که به انگیزه گردآوری سخنان بلیغ و حکیمانه امام علی علیه‌السلام شکل گرفته است، معنا به‌عنوان سازه اصلی متن بعد از الفاظ و واژگان آن قرار دارد. سازوکارهای مختلفی برای درک و شناخت فرایند تولید معنا از ناحیه معناشناسان معاصر بیان شده است که هر یک ملزومات و قواعد خاص خود را دارد. در پژوهش حاضر، به روش تحلیلی و با رویکرد معناشناسی تطبیقی، پدیده معنا در پاره­هایی از نهج‌البلاغه براساس نظریه چارچوب فیلمور بررسی گردید و این نتایج درخور توجه است که معنا نسبت به نوع مخاطبان و تنوع بافت موقعیتی در نوسان است؛ هر بخش از معنا در اثر بر هم­کنشی و دخالت ذهنیت و باورهای گوینده (امام) و مخاطبان ایشان بروز می­یابد. در تمام ساختار متن نیز این واقعیت وجود دارد که مفاهیم و تصاویر ذهنی موجود در سخنان امام علیه‌السلام، چارچوب‌های معنایی می­سازند که خاستگاه همه آن‌ها، ذهن و دانش دایره المعارفی و تجربه اجتماعی و فرهنگی امام است و این روند به‌گونه‌ای است که با ظهور یک مفهوم یا تصویر ذهنی، تمامی مفاهیم و تصاویر ذهنی مرتبط با آن متبادر می­شوند. هرگونه بی­توجهی و بی­دقتی به آن چارچوب‌های معناساز، می­تواند شارحان و مفسران سخن امام را از مراد و مقصود اصلی گوینده متن دور سازد.
صفحات :
از صفحه 119 تا 137
بررسی تطبیقی لزوم وچگونگی آموزش مفاهیم دینی معاد از منظر آیات و روایات و روان‌شناسی
نویسنده:
پدیدآور: زهره محمدی سلیمانی تزگو ؛ استاد راهنما: محمد نجفی استاد مشاور: احمد قرایی سلطان آبادی ؛ استاد مشاور: سمیه حدادرنجبر
نوع منبع :
رساله تحصیلی
چکیده :
در سال‌های اخیر دین به‌عنوان یکی از موثرترین عوامل بر ‌رفتار و حالات روانی مورد توجه متخصصان و روان‌شناسان قرارگرفته است(ابوالفضل ابراهیمی، 1387، شماره سوم، صص 126تا 107). مهم‌ترین مشغله‌ی همه‌ی ادیان بعداز توحید، مسئله‌ی معاد است. معاد واژه عربی است به معنای رستاخیز یا درباره برخاستن (پس از مرگ )، باور به رستاخیز (معاد ) یکی از اصول دین اسلام است، اعتقاد به قیامت و معاد تقریبا در اکثر دین‌هایی که انسان‌ها از اول خلقت تا حالا با آن سروکار داشتند هرچند با اختلافاتی همواره در میان مردم رایج بود و اکثریت معتقداند که یک روزی همه‌ی مردگان زنده خواهند شد و درآن‌جا دیگر پس از پشت سرگذاشتن یک زندگی توأم با رنج و زحمت به رفاه و آسایش مطلق روی خواهند آورد، معاد در عقل و فطرت هر انسانی جایگاه قابل توجهی دارد (محمد قادری، یعقوب زارع پور،1387). امام سجاد (ع) به‌عنوان پیشوای معصوم (ع) برای اصلاح رفتار انسان‌ها توجه معاد را دستور کار قرار می دهد، زیرا چنان‌که قرآن فرموده اعتقاد به معاد نقش باز دارنده دارد و انسان را از انجام کارهای زشت و حرام و گناه باز می‌دارد. امام زین‌العابدین (ع) با توجه به همین نقش بازدارندگی مرگ و معاد در جایی می‌فرماید:«إنما الاستعدادُ ِللموُت تنجبُ الحرام و بذلُ النّدی فی الخیر» به‌راستی آمادگی برای مرگ، دوری از حرام و بذل و بخشش در کار خیر است(بحارالانوار، ج46، ص66). از نظر امام سجاد (ع) مسلمان و مومن بیشترین نیازمند توجه به قیامت و حسابرسی آن است، زیرا این توجه و اهتمام موجب می‌شود تا دست به هرکاری نزند و رفتار و سبک زندگی خود را براساس آموزه‌های اسلامی وشریعت سامان دهد (علی‌رضا نوشهری، ص6 ، 1394، شماره 21190). حقیقت معاد، بازگشت به‌سوی خداوند است و در اسلام مبدأ و معاد چیزی جز خداوند نیست(جواد آملی، 1378، ج 7، ص 240). هرلحظه انسان به‌جانب او می رود، در قرآن کریم آیه‌ای در مورد بازگشت انسان به سوی خداوند گفته شده است که از جمله‌ آن آیه‌ی«إنَّا للّه و إنَّا ‌إلیه ِرَاجِعٌونَ» است که این آیه بیان‌گر این است که فراموشی الله، سبب فراموشی معاد می‌شود و همچنین سبب فراموشی خود انسان می‌گردد به‌طوری‌که خویش را فراموش کند؛ که این امر سبب فراموشی عمدی خداوند می‌شود(سوره بقره، آیه 156). هم‌چنین معاد در روان‌شناسی ریشه در نظام فکری و معنوی فرد در مورد باورهای آخرت انگارانه دارد (هانیه سنگین، 1394). آموزش امری بسیار مهم و دشوار و ظریف است و باید برای آموزش انسان شناخت کافی از استعدادهای جسمانی و غرایز و خواسته‌ها و تمایلات نفسانی او داشته باشیم تا شرایط مناسب را برای آموزش و شکوفایی استعدادهای ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ذاتی او فراهم سازیم. هیلگاد روان‌شناس مشهور آمریکایی در حوزه علم روان‌شناسی در یک تعریف جامع آموزش را این‌گونه تعریف می‌کند: آموزش یعنی؛ تغییر نسبتا پایدار در رفتار که بر اثر تجربه در توانایی‌های بالقوه فرد به‌وجود می‌آید. هم‌چنین آموزش مفاهیم دینی باید عوامل تاثیرگذ‌ار را شناخت و آن‌ها را در راستای بهتر شدن امر آموزش جهت داد و از سخنان معصومین (ع) بهره جست. چرا اگر دیر شود قلب او مشغول به چیزهای دیگر شده و سخت می‌گردد، دیگرآموزش او امکان‌پذیر نبوده و یا بسیار مشکل و کم‌تر اثر خواهد کرد( سمیه حسینی پناه، 1391). آموزش مفهوم دینی معاد در دوران زندگی انسان باید براساس قدرت درک و سطح فهم و حساسیت سن آن‌ها باشد. زندگی پس از مرگ نباید به‌گونه‌ای وحشتناک آموزش داده شود، بدان‌گونه که بیشتر از عذاب و رنج دوزخ سخن به میان آید برای انسان باید از خوشی‌ها و لذت‌های بهشتی صحبت شود تا دیدگاه آنان نسبت به خدا و رحمت او کم نشود. ولی باید در کنار آن از خشم و عذاب الهی نسبت به بدکاران یاد شود تا انسان از حد خود تجاوز نکند. آموزش معاد باید همراه با انس و مهر و محبت باشد و کاملا دلنشین و به‌طور مداوم انجام شود(سمیه حسینی پناه، 1391). هم‌چنین درک و برداشت کودک از مفاهیم دینی به‌الخصوص معاد با بزرگسالان یکسان نیست؛ آنان درحد ظرفیت ذهنی خود مفهوم دینی معاد را می‌فهمند و بر آن اساس جهان بینی خود را می‌سازند. در این مورد رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: «قَالَ اَلنَّبی، إِنَّا مَعَاشِر اَلأنبِیاءِ أمِرنَا أن نُکَلِّمَ اَلنّاسَ عَلَی قَدرِ عُقُوِلِهِم» ما پیامبران موظفیم با هرکس مطابق درک و فهم او صحبت کنیم(کافی، ج 1، روایه15، صفحه 23). ودر پایان حدیثی درمورد آموزش معاد بیان می‌شود که مفهوم معاد و هدف‌داری دنیا در همان دوره‌ی اولیه و شکوفایی آن آموزش داده شود«الدٌنیا مَزرِعه الاخِرَه» را به‌گونه‌ای به کودک آموزش دهیم که کودک خود را به عنوان یک کشاورز و اعمالش را که همان رفتارها و موقعیت‌ها و امتحانات الهی را بذر یک زمین درنظر بگیرد و آن‌ها را بپروراند و به‌موقع آفت‌ها را از بین ببرد و محصولی سالم که همان نتیجه‌ی اعمال هستند ارایه دهد(ابن ابی جمهور احسانی، عوالی اللنالی، قم چاپ مطبعه سیدالشهدا، چاپ اول، سال1403، جلد1، صفحه 267، حدیث66). اگر این آموزه‌ها در دوران کودکی انتقال نیابد به آموزش در بزرگسالی امید چندانی نمی‌توان داشت. و با استفاده از روان‌شناسی و مثل‌های قرآنی و روش‌های تجسمی و نمایشی می‌توان اصل اساسی معاد را در چارچوب‌های مناسب به آن‌ها آموزش داد و در شیوه‌ی آموزش معاد، آموزش و پرورش و پدر و مادر نقش به‌سزایی دارند(علی مقدسی پور، 1389، مجله معرفت، شماره 75) از آن‌جا که معاد به معنای رجوع و بازگشت به‌سوی خداوند است و مسئله‌ی معاد و قیامت از ضرورت‌های دین اسلام و پذیرش آن بر هر مسلمان واجب است. در آموزه‌های وحیانی چنان اهمیتی دارد که در آیات قرآن کلمه‌ی ایمان به خدا بار‌ها همراه با ایمان به قیامت آمده است. این پیام برای مسلمانان به منظور این است که باید به معاد و روز آخرت اعتقاد داشت ومعاد‌ باوری از نشانه‌های ایمان است به همین دلیل لازم است ما این مفهوم را به انسان‌ها آموزش دهیم تا معاد را باور کنند و به آن ایمان بیاورند و بد
کاوشی در اعتبارسنجی حدیث «شَرُّ الْعُلَمَاءِ مَنْ جَالَسَ الْأُمَرَاءَ وَ خَیرُ الْأُمَرَاءِ مَنْ جَالَسَ الْعُلَمَاء»
نویسنده:
احمد قرائی سلطان‌آبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در مقام بررسی هر حدیثی می‌بایست زمینۀ صدور آن حدیث از معصوم محرز گردد و متن آن نیز یک اصل معرفتی یا عقیده‌ای درست یا راهکاری عملی و اخلاقی را بیان کند. حدیث مورد نظر که بیانگر صورت خاصی از ارتباط عالمان با حاکمان است، تقریباً از اواخر قرن اول هجری در قالب یک گفتمان روایی اجتماعی ظهور و به‌طور خاص در نزد طبقاتی از صوفیان و زهاد و وعاظ معروفی چون فضیل بن عیاض و سلمه بن دینار رواج داشت. با روش تحلیل تاریخی مشخص شد که حدیث بدون سند در منابع قرن چهارم و پنجم هجری نقل شده و در منابع اولیۀ حدیث فریقین اشاره‌ای به آن نشده است، فقط احادیثی نزدیک به مضمون آن را آورده‌اند. احتمال می‌رود این عدم نقل تحت‌تأثیر مخالفت‌های شدید فقها با صوفیان بوده باشد و اینکه برای فقیهان مسلمان، حضور و مراجعۀ عالمان به دربار حاکمان می‌تواند زمینه‌ساز احقاق حقوق مردم، ردّ مظالم و اقامۀ حدود شرعی و مانند آن باشد.
صفحات :
از صفحه 223 تا 246
تبیین فهم آیه اکمال دین بر اساس نظم فراخطی ‌قرآن
نویسنده:
احمد قرائی سلطان آبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
طبق دیدگاه گروهی از مفسران و قرآنپژوهان آیه اکمال دین (مائده:‌ 3) با قبل و بعدش هماهنگی ساختاری و تلازم معنایی ندارد. این ناسازگاری بیشتر ناشی از نوع نگرش به متن قرآنی است که متن را مطابق قواعد رایج در عرف و رابطه خطی و طولی آیات،یعنی توجه به روابط پسین و پیشینی آیه در سیاق و خطی مشخص در نظر می‌گرفتند؛ ‌اما با تغییر آن نگرش وگذر از نظم خطی آن‌سان که آیه با دیگر آیات همخوان و هم‌معنای خود، شبکه‌ای از ارتباطات دور و نزدیک را شکل ‌دهد،می‌توان ‌آیه منظور را با روش تحلیل و تطبیق ساختارهای متوازن در مسیر فرایند فهم درست قرار داد؛ درصورتی‌که از یک سو، به اموری چون فضای نزول سوره مائده و ارتباط با سوره‌های پیش از آن و از سوی دیگر، به نشانه‌‌هایی چون واژگان متقارب، ‌ساختارهای متوازن و الگوهای تکرار در آیات متعدد به‌خصوص آیات دیگر سوره مائده توجه شود. رهیافت حاصل از واکاوی شبکه ارتباطی آیات مرتبط با آیه اکمال دین، اهمیت و ضرورت امر ولایت را درپی دارد، همان امریکه مطابق دیدگاه شیعه، دین با آن کامل شد وکافران را یأس فرا گرفت.کفاری از اهلکتاب به همراه منافقانکه در عهدشکنی و تحریف احکام الهی و دشمنی با پیامبر(ص) ‌و... از هیچ‌چیز دریغنکردند؛ اگرچه از ظواهر آیات سوره، اعلان رسمی ولایت امام علی(ع) در روز غدیر خم‌‌ به دست نمی‌آید؛ اما از دلالت آیات 55 و56 و67 ‌مائده، بهره‌مندی حق ولایت برای«الذین آمنوا» و انطباق مصداق برتر آن به علی‌بن‌ابی‌طالب در صورت پذیرش خصوص سبب نزول آیه ولایت(55) در حق ایشان به‌دست می‌آید.
صفحات :
از صفحه 153 تا 176
بررسی تطبیقی وحی قرآنی از دیدگاه مصطفی ملکیان و عبدالکریم سروش
نویسنده:
علمدار ارغنده؛ استاد راهنما: محمد نجفی؛ استاد مشاور: احمد قرایی سلطان آبادی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
یکی از مباحث مهم کلامی و تفسیری که از گذشته تا به حال مورد بحث اندیشمندان اسلامی بوده است مبحث وحی است و آن چه که انسان را در اعتماد بر قرآن استوار میکند اثبات میان ارتباط وحیانی صیانت آیات از مقام لدن تا مقام خارج که لفظ است میباشد. همانطور که شناخت خداوتد متعال از نظر معنا و مفهوم صفات برای انسان مقدوراست شناخت حقیقت وحی نیز برای انسان ممکن است،هر چند که رسیدن به کنه حقیقت وحی جز بارسیدن به مقام اولیاء الهی ممکن نیست واین که وحی چیست و به چه نحوی واقع میگردد از زمان پیامبر(ص) تا به حال مورد سؤال بوده لذا علما و مفسران در هر دوره سعی میکرده اند با بررسی ویژگی ها و خصوصیات هر چه بیشتر به حقیقت آن دست یابند.دراین که قرآن همان کلام الهی است یا تجربه دینی پیامبر نظرات متفاوتی گفته شده است.از جمله فیلسوفان،روشنفکران دینی،الهیدانان مسیحی،متکلمان،عارفان و مفسران زیادی در این راستا اظهار نظریه کرده اند.ما در این تحقیق میخواهیم برای تبیین ماهیت وحی از نظریه مصطفی ملکیان و عبدالکریم سروش بهره ببریم،ازدلایل و مبانی آنها برای شناخت دقیقتر وحی استفاده کنیم. مصطفی ملکیان که از تئوریسنهای فکری اصلاحات است میگوید قرآن رساله پیامبر است و حاصل اندیشه و تجربه دینی اوست وصوری را برای وحی متصور میشود از جمله اینکه میگوید یک صورت اینکه بگوییم خداوند خود پیامش را به پیامبر(ص)رسانده و گویا که لفظ و معنا از خداست این قابل قبول نیست چرا که اگر مراد از کلام همان کلامی است که ما انسانها میفهمیم ، سخن گفتن و کلام اگر مراد همین باشد پس نوعی صوت است که نیازمند جسم است و این با ذات مقدس خداوند تناقض دارد و جسمانی بودن خداوند را نمیتوان متصور شد. صورت دیگر اینکه بگوییم خداوند پیامبر را با واقعیاتی آشنا میکند،مواجه میکند دراین صورت مواجه کردن و آشنا کردن فقط کار خداست اما استنباط آن توسط پیامبر صورت میگیرد و خود پیامبر استنباطش را درقالب زبان عربی درآورده است پس لفظ از جانب خدا نیست گویا فقط معنا از جانب خداست است. دکتر سروش نیز یک نواندیش دینی است معتقد است که قرآن خوابنامه است و پیامبر روایتگری است که راستگویانه رویاهای خود را به زبان عرفی و به عربی مبین بدون مجاز و بی کنایه برای ما میگوید و مقالاتی با عنوان《محمد(ص)راوی رویاهای رسولانه》نوشته است .دکترسروش معتقد است قرآن نه تنها محصول شرایط تاریخی خاصی است که در بستر آن شکل گرفته، بلکه برآمده از «ذهن پیامبر اسلام» و «تمام محدودیت‌های بشری» او نیز هست. او در این باره گفته است وحی الهام است. این همان تجربه‌ای است که شاعران و عارفان دارند؛ هر چند پیامبر این را در سطح بالاتری تجربه می‌کنند او در تولید قرآن، نقش پیامبر اسلام را محوری می‌داند. سروش معتقد است پیامبر درست مانند یک شاعر احساس می‌کند که نیرویی بیرونی او را در اختیار گرفته‌است. اما در واقع شخص پیامبر همه چیز است، آفریننده و تولیدکننده. وی گفته است این الهام از «نَفس پیامبر» می‌آید و نفس هر فردی الهی است. اما پیامبر با سایر اشخاص فرق دارد، از آن رو که او از الهی بودن این نفس آگاه شده‌است. او این وضع بالقوه را به فعلیت رسانده است. نفس او با خدا یکی شده‌است. او معتقد است این اتحاد معنوی با خدا به معنای خدا شدن پیامبر نیست و این اتحادی است که محدود به «قد و قامت خود پیامبر» است. این اتحاد به اندازه بشریت است، نه به اندازه خدا. وی در بیان معنای وحی گفته است: پیامبر به نحوی دیگر نیز آفریننده وحی است. آن‌چه او از خدا دریافت می‌کند، مضمون وحی است. اما این مضمون را نمی‌توان به همان شکل به مردم عرضه کرد، چون بالاتر از فهم آن‌ها و حتی ورای کلمات است. این وحی بی‌صورت است و وظیفه شخص پیامبر این است که به این مضمون بی‌صورت، صورتی ببخشد تا آن را در دسترس همگان قرار دهد. پیامبر، باز هم مانند یک شاعر، این الهام را به زبانی که خود می‌داند، و به سبکی که خود به آن اشراف دارد، و با تصاویر و دانشی که خود در اختیار دارد، منتقل می‌کند. باید متذکر شدکه بحث رویا و وحی همواره بین فلاسفه مطرح بوده است و ما میخواهیم ببینیم دکتر سروش از این دیدگاهها چه بهره ای برده است و مبانی اودر رویاهای رسولانه چه بوده است.و نیز مصطفی ملکیان همسو با نظرات دکتر سروش در جریان روشن فکری دینی فعالیت میکند و ما دراین تحقیق میخواهیم میزان مشترکات،شباهتها و اختلافات این دو نو اندیش دینی را به دست بیاوریم.
  • تعداد رکورد ها : 13