جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کرامات عرفا و حکایت­ های مربوط به آن­ها حجم وسیعی از قصه ­های عرفانی را تشکیل­ می­دهد و یکی از مباحث کلیدی متون عرفانی فارسی به ­شمار­می­ رود. در یک طبقه­ بندی کلّی انواع مختلف کرامات به سه گونه اصلی اِخبار از غیب، اشراف بر ضمایر و تصرف در عالم هستی تقسیم ­بندی می‌شوند که هرکدام شامل چندین گونه فرعی می­باشند. یکی از گونه­ های فرعی کرامات اِخبار از غیب، تشخیص ویژگی حرام یا شبهه ­ناک بودن لقمه و غذا از طریق فراست و با تعلیم الهی است. این کرامت برپایه این اعتقاد صوفیان بنا­شده ­است که اگر همه عالم را خون مطلق فرا­بگیرد مؤمن از آن جز حلال نمی­ خورد. در این کرامت، عارف بدون هیچ نشانه ­ای و گاه با نشانه­ هایی همچون جنبیدن رگ انگشت، دراز نشدن دست به ­سوی حرام، احساس سیری و پایین­ نرفتن لقمه حرام از گلو، ندارسیدن به دل، سخن­ گفتن طعام حرام، دیدن سیاهی، نجاست و خونابه در غذا و... همراه است. گاهی مخالفان عرفا از این شیوه برای امتحان و آزمودن حقانیت آن­ها استفاده­می­کردند و غالباً پس از تشخیص عارف، استغفار­کرده و از مریدان عارف می­شده ­اند. در این مقاله سعی­ شده ­است ضمن گردآوری، دسته ­بندی و تحلیل این­گونه از کرامات در کتب عرفانی متقدم، به نمونه ­هایی متأخر از این کرامت نیز اشاره­ شود.

رسول گرامی اسلام (ص) در بین اهل تصوف مقام و جایگاهی بس والا دارد. مقام آن حضرت نه تنها به عنوان رسول خدای تعالی و واسطه بین خلق و خالق، بلکه به عنوان انسانی کامل و مرادی حقیقی که راهنمای انسان به سوی حق تعالی است مورد توجه خاص صوفیان و عارفان بوده است و اهل تصوف مقام شیخی را که یکی از مقام های عالی صوفیان است، نیابت از رسول حق می دانند.احترام به رسول اکرم و خاندان مطهر و نیز اصحاب ارجمند آن حضرت، عقیده صریح اهل تصوف است که در کتب عرفانی باز تاب گسترده دارد.برتری پیامبر اسلام (ص) بر دیگر انبیا به خصوص پیامبران اولوالعزم از دیگر مباحثی است که در کتب عرفانی مورد توجه خاص واقع شده است.دیگر انعکاس نقش نبی اکرم (ص) در کتب صوفیان توجه به احادیث آن حضرت است؛ در کتابهای معتبر اهل تصوف، احادیث رسول (ص) یا به عنوان جزئی از کلام نویسنده و یا درتأیید سخن وی ذکر شده است. این نکته را نیز باید متذکر شد که صوفیان برای مشروعیت بخشیدن به برخی آداب و رسوم خود احادیث و روایاتی از نبی مکرم اسلام را مستمسک خوِیش قرار داده‌اند که سند معتبری ندارد.صفات، حالات، رفتار و بسیاری دیگر از خصوصیات نبی مکرم اسلام (ص) در کتب عرفانی مورد توجه و بحث واقع شده است. در این پژوهش به بررسی جنبه‌هایی از زندگی پیامبر اسلام (ص) که با مرام صوفیان نسبت بیشتری دارد، توجه بیشتری شده است. بر این اساس این رساله سعی دارد تا با بررسی موارد فوق تأثیر شخصیت پیامبر (ص) را در آثار عرفانی منثور ادب فارسی بررسی و تحلیل کند. هم‌چنین سعی خواهد شد تا ناراست‌ها و بی‌راهه‌های صوفیان را در برداشت‌های خاص خود از رفتار و گفتار آن حضرت در برخی از آداب صوفی‌گری مشخص سازد.