جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مناقشه بر سر دوگانۀ اصالت فرد یا اصالت جامعه، در ادبیات جامعه‌‌شناسی، تاریخی طولانی دارد. پذیرش هریک از دوطرف این دوگانه، در چگونگی نظریه‌‌پردازی‌‌های بعدی در خصوص قوانین حاکم بر جامعه و مراحل تکوین آن نقشی تعیین‌‌کننده دارد. با در نظرگرفتن پیشینه عمدتاً فلسفی این گفتگو، لزوم پرداختن به این موضوع از منظر نگرش اسلامی و به خصوص حکمت متعالیه، به‌عنوان کامل‌‌ترین نظام فلسفی اسلامی مشخص می‌‌شود. در این میان علامه طباطبایی& با طرح اصل استخدام، استاد مطهری با طرح حدوث جسمانی و بقای روحانی جامعه و استاد پارسانیا با ارائۀ استدلالی ابتکاری درخصوص وجود جامعه، افق حکمت متعالیه را از مسائل محض فلسفی به مسائل جامعه‌‌شناختی گسترش داده‌‌اند؛ اما اولاً، به این دیدگاه‌ها اشکالاتی وارد شده و ثانیاً، میان این دیدگاه‌‌ها در نظر اولیه نوعی ناسازگاری دیده می‌شود. در این مقاله ابتدا به اشکالات مطرح به این دیدگاه‌ها، پاسخ‌هایی ارائه شده و سپس تلاش می‌شود با گسترش دلالت‌های حکمت متعالیه در حوزۀ شناخت جامعه، جمع‌بندی میان هر سه نظر انجام شود. در ادامه به توسعۀ دلالت‌های حکمت متعالیه برای تحلیل بیشتر جامعه پرداخته شده و برخی از دلالت‌های آن در این حوزه ارائه می‌شود که عبارتند از: تبیین حرکت جوهری جامعه، تقسیم‌بندی جدیدی از انواع جوامع، اثبات وجود حقیقیِ همۀ انواع جامعه و وحدت حقیقی میان تمامی جوامع در عین تمایز آنها. درضمن در این مقاله متناسب با هر بخش، از روش‌های قیاسی - برهانی و دلالت‌پژوهی استفاده شده است.

اقتصاد مقاومتی طرحی است که با بهره­گیری از آموزه­های وحیانی و با مختصات مقاوم­سازی، آسیب­زدایی، ترمیم نواقص و معایب اقتصاد، به دنبال ارائه مدل کارآمدی از اقتصاد در جامعه اسلامی است. مقام معظم رهبری پس از تعریف و تبیین دقیق این طرح، سیاست­هایی را ابلاغ نموده تا بر اساس آنها اقتصاد مقاومتی به مرحله اجرا درآید. پژوهش حاضر با تمرکز بر سیاست­های ابلاغی این طرح در حوزه علم و فناوری، تلاش نموده تا بهره­گیری از ظرفیت­های شناختی انسان را به‌عنوان راهکاری در تحقق سیاست­های اقتصاد مقاومتی در بخش یادشده معرفی نماید. یادآوری، برقراری ارتباط میان مفاهیم، نمادسازی و تصویرسازی در زمره فرایندهای شناختی انسان هستند که به­عنوان ظرفیت­هایی برای بدیهی نمودن مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی و باورمندی آن­ها هستند که مقدمات عملیاتی شدن آنها را فراهم می­نمایند.

بی­توجهی به ماهیت فرهنگی علوم اجتماعی، مسئله مزمن جامعه معاصر ایران است. بسیاری از علوم اجتماعی معاصر در مفروضات لیبرالی ریشه داشته و لیبرالیسم را ترویج فرهنگ­ می­کند و ماهیت فرهنگی علوم اجتماعی، فرهنگ بومی و به تبع آن انسجام اجتماعی جامعه ایران را به چالش می­کشد. این مقاله تلاش می­کند به این پرسش پاسخ دهد که چگونه می­توان در عین توجه و تقید به ویژگی­های فرهنگی جامعه ایران، از علوم اجتماعی معاصر بهره گرفت. برای این منظور ابتدا با استفاده از روش هرمنوتیک نشان می­دهد که دلایل بنیادین خط­مشی­گذاری عمومی در جهان­بینی لیبرال (اصول منفعت و ضرر) از باورهای فایده­گرایانه در مورد انسان و حکومت استنتاج شده است. سپس با استفاده از تحلیل محتوای کیفی جهت­دار، باورهای اسلامی در مورد انسان و حکومت را آشکار می­کند. در پایان با استفاده از باورهای اسلامی و الگوبرداری از مکانیسم استنتاج دلیل بنیادین خط­مشی­گذاری عمومی در جهان­بینی لیبرال، نتیجه می­گیرد که دلیل بنیادین خط ­مشی ­گذاری عمومی در جهان­بینی اسلامی، اصل حق/ عدل است.