جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابن‌تیمیه با کج‌فهمی از ذبح‌هایی که توسط مسلمانان صورت می­پذیرد، ایشان را متهم به ذبح لغیرالله می­کند و با برچسب شرک، مسلمانان را از دایره اسلام خارج می­کند. ابن‌تیمیه چون دلیل خاصی بر مدعای خود ندارد، سعی کرده با عبادت‌پنداریِ نفس ذبح و قیاس عملکرد مسلمانان بر مشرکین و بهره‌برداری از برخی آیات، ادعای خود را مستند کند. درحالی که نفس ذبح، چون فاقد ارکان عبادت است، عبادت شمرده نمی­شود و حتی بر اساس تعریفی که ابن‌تیمیه از عبادت ارائه می­دهد، نفس ذبح عبادت به‌شمار نمی­رود. از سوی دیگر بین عملکرد مسلمانان و مشرکان تفاوت جوهری وجود دارد. ازاین‌رو تسری حکم مشرکان بر مسلمانان صحیح نیست. همچنین برداشت‌های وی از آیات قرآن کریم نه‌تنها صحیح نیست، بلکه تحمیل فهم بر آیات قرآن کریم است.

یکی از مهم­ترین توجیهات وهابیت بر احادیثِ جواز سوگند به­غیر خدا، ادعای نسخ این روایات است. چنین ادعایی از سوی وهابیون مخدوش است؛ به­همین منظور مقاله حاضر، به تحلیل انتقادی سخنان وهابیت می­پردازد و با استناد به منابع مورد قبول وهابیت و اقوال علمایشان، این حقیقت را آشکار می­سازد که ادعای نسخ روایاتِ جواز سوگند به­غیر خدا، با مبانی اصولی وهابیت و مبنای برتری سلف بر خلف سازگاری ندارد؛ همچنین وهابیون نه تنها دلیلی بر اثبات مدعای خود ندارند، بلکه دیدگاه آنان پیامدهای زیان­باری دارد.

پژوهش حاضر به بررسی دیدگاه ابن‌تیمیه در موضوع سوگند به ­غیرالله می­پردازد. ابن‌تیمیه از نظر فقهی برخلاف عموم فقها، سوگند به­ غیرالله را حرام می­داند؛ اما اختلاف اساسی ابن‌تیمیه با سایر علمای اسلام در نگاه اعتقادی او به موضوع است. وی با استناد به حدیثی مرسل، قسمِ به ­غیرالله را شرک و مخالف توحید الوهی می­داند. این مقاله با استفاده از متون حدیثیِ مورد قبول ابن تیمیه، به بررسی و تحلیل این مسئله می­پردازد و روشن می­گردد، مشرک دانستن مسلمانان، به سبب سوگند به­ غیرالله، برخلاف ظاهر آیات و سنت صحیح پیامبر و سیره صحابه است. علاوه بر اینکه شرک دانستن قسم به­ غیر­الله، برخلاف مبانی ابن ‌تیمیه در بحث عبادت و مبنای برتری سلف بر خلف است؛ همچنین ابن­ تیمیه در معنا کردن روایات دچار سوء برداشت شده و فهم خود را بر روایت، تحمیل نموده است؛ افزون بر آن، ابن‌تیمیه در مقام عمل نیز ملتزم به گفتار خود نبوده و بارها سوگند به ­غیرالله خورده است.