جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در مراجعه‌ی اولیه به پاره ای روایات امامیه علاوه بر تأکید بر اینکه انسان دارای دو بعد روح و بدن است، مشاهده می‌کنیم که از چند روح برای یک انسان سخن به میان آمده است و هر روح، کارکردی خاص دارد. در میان کتب حدیثی متقدم امامیه، روایات مربوط به ارواح مختلف انسان در ابواب مختلف دو کتاب بصائر الدرجات و الکافی بیشتر از سایر مجامع حدیثی نقل شده است. در این نوشتار به دلیل قابل اعتمادتر بودن کتاب الکافی و نیز نقل تعداد قابل توجهی از روایات تعدد ارواح آن هم با مضامین متنوع‌تر در مقایسه با سایر نگاشته‌های حدیثی متقدم در آن، به ارزیابی متنی، سندی و جریان شناختی راویان این روایات در کتاب الکافی می پردازیم و این پرسش را پی می گیریم که چه تعداد از این روایات در کتاب الکافی روایاتی معتبر شمرده می شوند و کدام مضامین، مشترک و کدام منفردند؟ در این پژوهش نشان داده شده که غالب مضامین روایات تعدد ارواح در کتاب الکافی منفرد نبوده و جریان‌های حدیثی مختلف مدرسه کوفه و قم در طریق نقل این روایات قرار گرفته اند.

وجود چند روح برای انسان‌ها از مباحث مطرح‌شده در میراث روایی امامیه است که با برخی مسائل کلامی پیوند خورده است. مجموع روایات مرتبط با این موضوع، حاوی تفاصیلی است که هر تک روایت به بیان برخی از آنها بسنده کرده است. مقالۀ حاضر می‌کوشد روایات مرتبط با این موضوع را به‌صورت کامل جمع‌آوری کند و فارغ از اعتبارسنجی و بررسی‌های تفسیری آنها، با کنار هم چیدن و دسته‌بندی این روایات، تصویری جامع از مسئلة تعدد ارواح انسان در روایات امامیه و آیات قرآن کریم ترسیم نماید و بر مبنای مضامین پرتکرار این روایات، یک جمع‌بندی اولیه از این مسئله ارائه دهد. نتیجة تحقیق آن است که همة انسان‌ها دست‌کم دو روح به نام‌های روح ‌الحیاة و روح القدیمه دارند. علاوه بر این، خداوند مؤمنان را از روح‌الایمان و پیامبران را از روح‌الایمان و روح‌القدس و پیامبر اسلام و جانشیان ایشان را از روح‌القدس، روح من امر الرب و روح‌الایمان نیز بهره‌مند کرده است.