جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سلفیها مدعی هستند که باید بر اساس فهم سلف صالح، به تفسیر متون دینی از جمله کتاب و سنت پرداخته شود. یکی از مهمترین دلیل آنها بر این مدعا، "حدیث خیر القرون" است. آنها با استناد به این حدیث معتقد به حجیت فهم نسلهای صحابه، تابعین و تابع تابعین هستند. مستند آنها از حیث سندی، گرچه با مبانیشان قابل مناقشه نیست و تلقی به قبول است، اما از حیث دلالت قابل مناقشه است؛ به طوریکه بخاری و مسلم از ضبط حدیث با واژه "خیر القرون" اعراض کرده اند و طریق صیغه جمع واژه "قرن" را احمد در مسند خود به طریق صحیح، "خیر الناس أقرانی" نقل کرده است. اقران جمع "قرن،" (به کسر قاف) به معنای شبیه و مانند می شود و با این تفسیر، دیگر حدیث ناظر به شمارش نسلها نیست؛ علاوه بر اینکه حدیث، طریق معتبر دیگری دارد که مسلم در صحیح خود نقل کرده و خیریت را شامل چهارم، و بعد از تابع تابعین کرده است. بر فرض قبول خیریت بر این سه نسل، دلیلی بر تعمیم خیریت به تک تک افراد این سه نسل وجود ندارد؛ بلکه حاکی از خیریت به شکل اجمال در این سه نسل می باشد که بر فر قبول آن هم، خیریت در حدیث هیچگاه حاکی از حجیت نیست؛ وگرنه لوازمی را در پی خواهد داشت که خود سلفیها بدان ملتزم نخواهند شد.

هرچند شواهد تاریخی نشان می‌دهد برخی از شاگردان ابن‌تیمیه از قرن هشتم هجری وارد هندوستان شدند، امّا نتوانستند اندیشه سلفیه را در آن دیار نهادینه کنند. این اندیشه در دوره شاه‌ولی‌الله دهلوی به نهضتی فکری در هندوستان تبدیل شد. دهلوی با سفری که به حجاز داشت و از طریق ارتباط‌گرفتن با برخی از شخصیت‌های سلفی آنجا با اندیشه ابن‌تیمیه حرانی آشنا شد و آرا و اندیشه‌های او را به هند برد. در مدرسه شاه‌ولی‌الله دهلوی از تفکرات ابن‌تیمیه بهره بردند و بعد از او هم مدرسه فکری شاه‌ولی‌الله دهلوی را فرزندان و شاگردانش با این منهج اداره کردند تا اینکه در قرن سیزدهم هجری این اندیشه تا جایی رشد کرد که تقلید از ائمه اربعه را کنار گذاشتند و عملاً خود را غیرمقلّد و سلفی معرفی کردند. از طرف دیگر در این قرن شاهدیم که جریان سلفی زیدی از طریق صدیق حسن‌خان وارد شبه‌قاره شد و به گسترش آن در شبه‌قاره هند انجامید.

کوثری معتقد است که شاه ولی الله دهلوی قدمهایی را برای ترویج علم حدیث در هند آغاز کرد، اما اشتباهاتی را مرتکب شد. ایشان تا زمانی که در هند تحصیل می کرد، در اعتقادات و فقه پیرو حنفیان پیشین بود، اما از زمانی که به حجاز سفر کرد و حلقه شاگردان شیخ ابوطاهر بن ابراهیم کورانی شافعی درآمد، از راه صحیح حنفیان خارج شد و در توحید ازدیدگاه صحیح استادش در هند شيخ احمد بن عبد الأحد سرهندى معروف به امام ربّانى ( توحید شهودی ) متمایل به وحدت وجود از طریق نظریه تجلی گردید. کوثری می گوید که این نظریه منجر به اتحاد و حلول می شود و این دیدگاه در نزد اندیشمندان باطل است.