جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فقه اجتماعی به عنوان بخشی از فقه عام، پدیده‌های اجتماعی را از منظر حقوق و تکالیف مؤمنان بررسی می‌کند و با اندیشه اجتماعی مسلمین، دارای پیوندهای عمیق روشی و معرفتی است. فقه اجتماعی می‌تواند ظرفیت بالایی را در طرح پرسش‌ها و ساخت نظریه‌های نوین و به طور کلی در فرایند تولید علم اجتماعی ایفا کند. بدین منظور، هدف تحقیق حاضر، شناسایی زمینه‌های مشترک و نسبت میان این دو علم با روش مقایسه و مطالعه تطبیقی است تا وجوه افتراق و اشتراک و میزان تأثیرپذیری و تأثیرگذاری هر یک معین شود. اشتراک دو علم در ارائه الگوی رفتاری و هنجارساز آن دو است. فقه اجتماعی، هنجارها و باورهای دینی را با استفاده از مکانیزم جامعه‌پذیری درونی می‌کند و در مقابل، علم اجتماعی با تصحیح فهم وتعمیق دریافت‌های فقیه از موضوع و مسائل اجتماعی، به سالم‌سازی فرایند اجتهاد و رسیدن به حکم واقعی یاری می‌رساند.

نظریة تحلیل گفتمان لاکلا و موف درکتاب هژمونی و استراتژی سوسیالیستی ازجمله نظریات جدیدی است که با بسط نظریة معنایی متشکل از مجموعه ای از مفاهیمِ به هم مرتبط و ایجاد ساختاری نظامند از آنها توانسته به تبیین، تحلیل عملکرد پدیده های اجتماعی ـ سیاسی و نیز ارتقای ظرفیت پیش بینی، پیش گویی و تحول آفرینی در جوامع دست یازد. تحلیل گفتمان در بعد نظریة معنایی ریشه در زبان شناسی ساختارگرای سوسوری و در جهت نظریة اجتماعی، نظریه ای ترکیبی است و ریشه در اندیشه های افرادی مانند دریدا، فوکو، مارکس و گرامشی دارد. با این حال، این نظریه کاستیهایی دارد ازجمله فقدان ابزار کارآمد زبانی برای تحلیل و تشریح منازعات معنایی. شناسایی تعریف گفتمان و ارائة مفاهیم، مبانی فلسفی هستیشناختی و معرفت شناختی آن و درنهایت طرح انتقادات وارد بر آن ـ از چشم انداز حکمت اسلامی ـ ازجملة اهداف این مقاله است.