جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این نوشتار دیدگاه‌های علمای تشیع و اهل تسنن مطرح شده و مورد بررسی واقع شده‌است که در بعضی موارد اتفاق و در برخی موارد اختلاف نظر دارند که با تفکیک مذاهب مطرح شده‌است. مباحثی که در این تحقیق تحت عنوان (فقه رشد از دیدگاه فریقین) مطرح شده در چهار فصل تشکیل داده شده‌است. در فصل اول مفاهیم و تعاریف (لغوی و اصطلاحی) مانند: رشد، بلوغ، عقل، حجر، جنون، سفاهت و کلیات مانند: شرایط عامه تکلیف (حیات، بلوغ، عقل، قدرت، اسلام و علم) و اقسام رشد(رشد عقلانی، رشد جسمانی، رشد فردی، رشد اجتماعی، رشد اقتصادی و رشد سیاسی) بیان گردیده است. بیان مختصری درباره معنی رشد: رشد در لغت به معنای طریق مستقیم و راه حق و صواب آمده است. و در قرآن مجید و احادیث شریف در معانی متعددی استعمال گردیده است که یکی از آنها همان معنای لغوی می‌باشد. در علم فقه، برخی مانند شیخ طوسیرح، شافعی و پیروانش آن را به معنای اصلاح (مال و عدالت در دین) و برخی دیگر به معنای (اصلاح مال) و عده‌ای دیگر مانند ابن حزم اندلسی(از فقهاء مذهب ظاهری) آن را به معنای (هدایت به دین حق) دانسته‌اند. مشهور فقهاء امامیه عقیده دارند در مورد معنای کلمه رشد همانند سایر کلماتی که حقیقت شرعیه ندارند، باید به فهم عرف مراجعه شود. و از نظر عرف، رشد عبارت است از اینکه، پایداری که مانع تصرف غیرعاقلانه در اموال گردید به حفظ و تنمیه و اداره صحیح اموال خود وادار می نماید. در فصل دوم مباحثی که مطرح شده درباره ماهیت رشد است که با تفکیک مذاهب، مورد بررسی قرار گرفته است؛ مثلاً در اصطلاح و در علم فقه، ماهیت رشد به معنای ملکه و حالت نفسانی است. دانشمندان حقوق این حالت را به دو گونه تعریف کرده‌اند: الف: ماهیت رشد مدنی یعنی آن کیفیت نفسانی که دارنده آن توانایی تشخیص (نفع و ضرر) را دارد. ب: ماهیت رشد جزایی یعنی آن کیفیت نفسانی و ملکه‌ای که دارنده آن توانایی تشخیص (حسن و قبح افعال) را داشته باشد. در فصل سوم مباحثی که مطرح شده، عبارت است از: لزوم احراز رشد، معیار رشد، متصدی اختبار از دیدگاه فریقین، نقش حاکم در ثبوت سفه و رشد از دیدگاه فریقین، طرق احراز رشد از دیدگاه فریقین که مهمترین آنها (اختبار و شهادت) می باشد. و زمان اختبار از دیدگاه فریقین که علمای فریقین در این باره اختلاف نظر دارند عده‌ای معتقدند که اختبار باید قبل از بلوغ انجام بگیرد و برخی قایلند که اختبار باید بعد از بلوغ قرار بگیرد. در فصل چهارم مطالبی که مورد بحث و بررسی قرار گرفته، احکام وضعی و آثار مترتب بر رشد از دیدگاه فریقین می‌باشد؛ مثلاً رشد در عبادات بدنی نقش ندارد ولی در عبادات مالی مانند خمس، زکات و صدقات دارای اثر می‌باشد. و نیز در معاملاتی که به نحوی با مال ارتباط دارند، رشد معتبر است. و از مهمترین احکام وضعی مترتب بر رشد، صحت تصرفات رشید در امور مالی خود می‌باشد و بر این اساس تصرف دیگران در اموال او بدون اذن ایشان مشمول حکم تکلیفی حرمت می‌باشد. و در خاتمه یک نتیجه‌گیری دارد.