جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در تفاسیر شیعه قرائت‌هایی منسوب به معصومین (ع) یافت می‌شود که در مقام اثبات قرائت مستقل برای معصومین (ع) هستند. تحلیل این مسئله ازآن‌جهت اهمیت دارد که پیش‌نیاز و از اصول موضوعه در تفسیر قرآن، شناخت قرائت صحیح است. نوشته حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی عقلی و نقلی و با رویکرد تاریخی در مقام پاسخ به این پرسش است که چگونه می‌توان بر اساس بازتاب قرائات منقول از معصومین (ع) در تفاسیر شیعه تا قرن ششم این قرائات را تحلیل نمود. مجمع‌البیان در قرن ششم با نقل در حدود 145 قرائت نسبت به تفاسیر قبل از خود به گسترش این قرائات اقدام کرده است. از عوامل احتمالی در بسامدی این نقل‌ها به تأثیر روش استدلالی شیخ طوسی بر تفسیر مجمع‌البیان اشاره شد. همچنین فضای ادبی حاکم در این قرن و در پی آن گستردگی تفاسیر ادبی همچون کشاف نوشته زمخشری و المحرر الوجیز نوشته ابن عطیه اندلسی نیز در این گستردگی از سوی طبرسی بی‌تأثیر نبوده است.

آیه 22 سوره مبارکه انبیاء درصدد بیان براهین اثبات یگانگی خداوند است. از آن در کتابهای کلامی به برهان تمانع یاد می‌کنند. دراین مقاله با روش توصیفی تحلیلی به مسئله نقش دانش نحو در فهم این آیه کلامی می­پردازیم. فهم آیه شریفه وابسته به منطوق، مفهوم، و تلازم میان شرط و جواب آن است که به واسطه دانش نحو به دست آمده است. یافته­های تحقیق عبارتند از: رابطه شرط و جزاء و نسبت میان آن دو در آیه شریفه و از سوی دیگر لازمه یک سویه که میان تعدد آلهه و فساد و دیدگاه ابن‌حاجب مبنی بر ممتنع بودن جمله شرط در این آیه شریفه و مفهوم گیری از آن همگی از نقش آفرینی دانش نحو است. واژه "الا" به عنوان وصف قابل اسقاط و صرفا تاکیدی برای موصوف خود (آلهه) است. در امتناع تعدد آلهه، "الا الله" موضوعیت ندارد و این تحلیل نحوی در تقویت تقریرهای فلسفی اثرگذار بوده