جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

افغان‌های ابدالی که در ایالت مرزی هرات ساکن بودند به تبعیت ازهم­تباران غلجزائی خود در قندهار علیه صفویان شورش کردند. صفی­قلی­خان ترکستان­ اغلی (د. 1129ه.ق.) مشهور به دیوانه بنا بر اصرار بیش از حد درباریان و شاه صفوی با منصب سپه‌سالاری به جنگ با ابدالیان رفت. شورش ابدالی­ها در مقایسه با خطرات بزرگ‌تری که حکومت صفویان پشت سر گذاشته بود، شورشی قابل اعتنا محسوب نمی­شد، اما این شورش به دلایلی که موضوع بررسی این مقاله است، تبدیل به چالشی خطرناک برای حکومت صفویان گردید.هدف این پژوهش، بررسی تحلیلی عملکرد و اقدامات صفی­قلیخان، سپه‌سالار صفویان برای مقابله با شورش ابدالی‌ها با رویکردی آسیب­شناختی و با واکاوی منابع اصلی آن دوره است. یافته­های این پژوهش نشان می‌دهد عدم آشنایی کافی صفی‌قلی‌خان با اصول جنگی، اتخاذ سیاست‌های نادرست نظامی، بی­توجهی به اعتقادات مذهبی و فرهنگی سربازان و عدم استفاده درست از ظرفیت‌های منطقه خراسان سبب شکست و ناکارآمدی ارتش صفویان در برابر شورش ابدالی‌ها گردید.

پرسش‌های چیستی یکی از پنج پرسش اصلی پژوهش‌های تاریخی با محوریت کشف چیستی رویدادهای تاریخی است. مفهوم پرسش‌های چیستی، پرسش‌های فرعی که در کنار پرسش چیستی قرار می‌گیرند و راه‌کارهای پاسخ به پرسش‌های چیستی در شمار مهم‌ترین محورهای شایسته درنگ در این زمینه هستند. این مقاله می‌کوشد با روش تاریخی ـ تحلیلی و به استناد اطلاعات گردآوری شده به روش کتاب‌خانه‌ای به این مسائل بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که در پاسخ به پرسش‌های چیستی، مورخ باید چرخش‌های زبانی و تحولات معانی را در نظر بگیرد و استفاده از منابع معتبر و به کارگیری دانش هرمنوتیک را به عنوان ابزارهایی مهم در نظر داشته باشد.