جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع اساسی در این مقاله فراهنجاری نحوی در دیوان شمس است که شگفتی و تنوعِ خاصّی به غزل­های وی می­بخشد. نگارنده، پس از پرداختن به موضوعاتِ آشنایی­زدایی و برجسته­ سازی به­ عنوان مباحث مقدّماتی، مقاله را با تأکید بر مشخّصه­ هایی چون: تطبیق صفت با موصوف، عدم مطابقت نهاد با فاعل، ایجاد پرش ضمیر، گسترش دادنِ جزء اوّل فعل و نیز با طرح مؤلّفه­ هایی نظیرِ قلبِ نحوی، مطابقه­ی فاعلی، چینشِ واژگانی، استعمال هنریِ فعل­های مرکب به­ عنوان عناصر نظم­ آفرین، بیان می­کند که مولانا قصد دارد ضمن ایجادِ آشنایی ­زدایی و درنگ هنری، خواننده را برای کشف مقاصد زیباشناسی انحرافات و سرپیچی­ های نحوی خود که عبارت است از القاء مفهوم کثرت و تنوّع و گریز از محدودیّت­ ها، ترغیب کند و نیز مخاطب را در رسیدن به شکل هنری خود از طریقِ توجّه به نقشِ عناصر نظم­ آفرین راهنمایی نماید. نتیجه آن­که: تصرّفات و نوآوری­ های نحویِ مولوی در دیوان شمس، که به­واسطه­ ی انعطاف­پذیریِ زبان فارسی و به­ سببِ ضرورتِ وزنی، داشتنِ زبان حماسی، الهام­ گیری از زبان مردم، ناخودآگاهی و ... صورت می­گیرد، از آن­رو که توانسته صورت­های ذهنی مولوی را درست و کامل به مخاطب منتقل کند، زیبا، هنری و پذیرفتنی است.