جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله توصیفی- تحلیلی، «عقل قرآنی‌» با «عقلانیت نوعی‌»، «هنجاری‌»، «کل‌نگر‌» و «ابزاری‌» مقایسه شده ‌است. جهت مقایسه از طریق «تحلیل محتوا‌» به سوالات مقدماتی پاسخ داده شده است: انواع عقل قرآنی کدام است؟؛ شمول عقل قرآنی تا به کجاست؟؛ تحت چه مقوله‌هایی قرار می‌گیرد؟؛ در چه کسانی به وقوع پیوسته؟؛ در چه شبکه معنایی‌ قرار دارد؟؛ تا بتوان به این سوال اساسی پاسخ داد که عقل قرآنی با عقلانیت چه نسبتی دارد. واژه«عقل‌» می‌تواند به معنای نکراء (شیطنت و زرنگی) نیز بیاید؛ اما عقل قرآنی صرفا عقل «نظری‌» و«عملی‌» را تایید می‌کند و در این مقاله تعریفی منحصر به فرد دارد: «علم توأم با سلامت فطرت که توانایی تمیز حق و باطل، خیر و شر و خیرالشرین را داشته، فرد را بدون کمک دیگران از پدیده‌ای آشکار بر آنچه نهان است هدایت و از بدی منع نماید»؛ هیچ یک از انواع عقلانیت، با حد بالای عقل قرآنی- «لب‌» - نسبتی ندارند؛ اما برخی از انواع عقلانیت با حد پایین عقل قرآنی- «سفاهت‌» و «جهل‌»- قابل قیاس می‌‌باشند.