جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

تحلیل ارتباط «کمال طلبی» و «اضطراب» در آثار و اندیشة عطار

نویسنده:

حامد رحمانی کرویق ، محمد پاشایی ، ویدا دستمالچی

نوع منبع :

نمایه مقاله

چکیده :

«کمالطلبی» به معنای تعیین استانداردها و معیارهای بسیار بالا و مطلقاندیشانه در ساحتهای مختلف زندگی و فعالیت‌های انسانی است که برای نائلشدن به هدفی مشخص، در مسیری از پیش تعیینشده تعریف میشود. حرکت در مسیر سلوک عرفانی، مستلزم رعایت ضوابط و اصول مشخصی است تا کیفیت لازم برای رسیدن به فنا و حقیقت مطلق فراهم شود. عطار استانداردها و انتظارات بسیار بالا و دشواری برای سالک مشخص میکند و این حالت، تا ساحت زندگی فردی و اجتماعی سالک نیز گسترش مییابد. «اضطراب» و «کمالطلبی» ارتباط دوسویه و متقابل دارند و ریشة آن را میتوان در اضطرابِ وجودیِ شاعر در برخورد با مسیر کیفی و انتزاعیِ سلوک دنبال کرد. «اضطراب» حاصل از هبوط، مطلقبودن ذاتی و همهجانبة خداوند، ناکامی آدمی در حفظ جایگاهش در بهشت و اضطرابِ وابستگی به پست‌ترین نقطة ممکن، بهصورت تلاش برای جبران حدأکثری و اعادة حیثیت انسان در ساحتِ اندیشة عطار منعکس میشود. مهمترین نتیجة «کمالطلبی» عطار، نگاه مقولهای یا «همه یا هیچ» است که قرار گرفتن در میانة مسیر سلوک را نمیپذیرد و صرفاً رسیدن به نهایت سلوک را قبول دارد. وسواس مذهبی و تأکید بر اعمال عبادی که فراتر از احکام دینی است، از دیگر نتایج «کمالطلبی» است. عطار با روایت داستانِ «کمالطلبی» بزرگان عرفان و تصوف، دیدگاه اصلی خود را در کیفیت سلوک و چگونگی حرکت سالک، بازآفرینی میکند.

مشخصات اثر

عنوان :

عرفان و سوررئالیسم از منظر زمینه های اجتماعی

نویسنده:

مشتاق مهر رحمان, دستمالچی ویدا

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

ادبیات عرفانی , حقیقت برتر , سوررئالیسم , ادبیات عرفانی

چکیده :

در اینکه پدیده های فکری تا حد قابل توجهی مولود شرایط اجتماعی اند، تردیدی وجود ندارد. تناسب فکری بانیان مکاتب اجتماعی با اوضاع حاکم بر آن جامعه، بیانگر این حقیقت است که اوضاع اجتماعی، جهان بینی ها را به وجود می آورند، آن ها را می پرورند، در ورطه سقوط می کشانند و سرانجام از بین می برند، یا جهت هدف گیری آن ها را از سمتی به سمت دیگر سوق می دهند. عرفان اسلامی از بطن اسلام زاده شد، اما تحت تاثیر شرایط اجتماعی- سیاسی دوره های مختلف به مکتبی تبدیل شد که اغلب مستقل از دین اسلام بررسی می شود. حکومت ها و اوضاع منتهی به ظهور آن ها در حیطه مذهب، اقتصاد، سیاست، فرهنگ و...، در یک چرخه ارتباطی کاملا متقابل، شیوه اندیشه و عمل افراد جامعه را تغییر می دهند. تاثیراتی که عوامل اجتماعی در پیدایش یا رشد عرفان و ادبیات عرفانی در ایران، و سوررئالیسم در ادبیات فرانسه داشته است، در کنار سایر عوامل غیر قابل انکار موثر مانند عوامل ذوقی و هنری، انگیزه های فردی برای رسیدن به سعادت و حقیقت واقعی، قابل بررسی است. هدف اصلی این نوشتار، مقایسه تطبیقی زمینه های اجتماعی پیدایش و رشد عرفان و سوررئالیسم است.

صفحات :

از صفحه 183 تا 200

مشخصات اثر

عنوان :

مطالعه تطبیقی «خرق عادت» در ادبیات عرفانی و سوررئالیستی

نویسنده:

علی زاده ناصر, دستمالچی ویدا

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی , نمایه مقاله

مشخصات اثر

عنوان :

مطالعه تطبیقی کارکرد ضمیر ناخودآگاه در تجارب عرفانی و سوررآلیستی

نویسنده:

رحمان مشتاق مهر، ویدا دستمالچی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

طنز؛ زبان تبلیغ و اعتراض در متون عرفانی و سوررئالیستی

نویسنده:

ناصر علی زاده,ویدا دستمالچی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

کلیدواژه‌های اصلی :

سورئالیسم , طنز , ادبیات سوررئالیستی , کارکرد طنز , ادبیات عرفانی , ادبیات , سوررئالیسم و عرفان , ادبیات طنز , طنز در عرفان

کلیدواژه‌های فرعی :

ادبیات فرانسه , طنز اجتماعی , مکاتب ادبی , ادبیات عرفانی فارسی , طنز در ادبیات فارسی , طنز فردی , زبان طنز ,

چکیده :

طنز عکس العملی ناشی از ناخرسندی یا عدم تعادل و تناسب است که می تواند بستری هنری و به تبع آن تاثیرگذار برای اعتراض و اصلاح فراهم کند. ادبیات طنز در پس ظاهر سرگرم کننده اش با زبانی کم خطر، از کاستی های عمیق اجتماعی انتقاد می کند. ورود ادبیات طنز به حیطه انواع ادبی بهترین شاهد این مدعا است. زبان طنزآمیز برخی از متون عرفانی که منعکس کننده اوضاع اجتماعی و فرهنگی حاکم بر روزگار آفرینش خود هستند، ابزاری ادبی برای عصیان در برابر جامعه و تبلیغ باورهای درست از طریق نقد باورهای نادرست است. کنایه های طنزآمیز سوررئالیست ها در سال های قبل و بعد از جنگ جهانی اول، جامعه مسیحی اروپا، انسان اروپایی، اندیشه غربی و متعلقات آن را هدف ریشخند قرار می دهد. با توجه به تاثیرپذیری سوررئالیسم از عرفان اسلامی، تشابهاتی بین این دو مکتب پدید می آید که «زبان طنزآمیز» یکی از آن ها است. در این مقاله، با اذعان به تفاوت های اساسی دو مکتب از نظر فکری و هنری و صرف نظر از آن ها، زبان طنزآمیز آن ها با رویکرد تطبیقی بررسی شده است.

صفحات :

از صفحه 219 تا 239

مشخصات اثر

عنوان :

پیکرگردانی و گشت اسطوره‌ای در رمان چاه‌ بابل اثر رضا قاسمی

نویسنده:

حسین طاهری؛ ویدا دستمالچی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

چکیده :

رمان چاه بابل اثر رضا قاسمی بن‌مایه‌ای اساطیری دارد؛ داستان بر پایۀ روایت سامی ماجرای هبوط دو فرشتۀ مذکر به نام هاروت و ماروت و دلباختگی‌شان به زنی به نام زهره (ناهید) نوشته شده ‌است، نمایش پیکرگردانی این سه، و چگونگی انتقال خویشکاری هر کدام در رمان، هدف این جستار است، که با روش توصیفی ـ تحلیلی، پیشینۀ هبوط فرشتگان و ارتباط آن‌ها را با الهه‌های هندی و ایرانی باستان نشان می‌دهد. در این راستا بررسی پیکرگردانی آناهیتا، هئورتات و امرتات و ارتباط هر یک با الهۀ هندی سرسوتی، و دوقلوهای اشوین حائز اهمیت است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که زمان، مکان و شخصیت در رمان، تثلیثی و سه‌گانه است. در تثلیث شخصیت، گشت اسطوره‌ای هاروت و ماروت در پیکر دو مرد و شمایل زهره در پیکر یک زن رخ می‌نماید؛ «مندو»، «کمال» و «فیلیسا» نقش محوری این تبدیل را بر عهده دارند. تکرار، تناسخ و دگردیسی در سه زمان مختلف (عصرقاجار، زمان انقلاب و دوران معاصر)، در توازی روایات سه‌گانۀ رمان در سه مکان (روسیه، ایران، فرانسه) بازنمایندۀ مسألۀ پیکرگردانی و گشت اساطیری و مؤید تکرار الگوهای رفتاری ازلی ـ ابدی در میان انسان‌هاست.

صفحات :

از صفحه 159 تا 185

مشخصات اثر

عنوان :

سوررئالیسم و پیشینه آن در ادبیات عرفانی

نویسنده:

ویدا دستمالچی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

وضعیت نشر :

ایرانداک,

کلیدواژه‌های اصلی :

علوم انسانی , ناخودآگاه , حقیقت برتر , سوررئالیسم , اصطلاحنامه عرفان , تجربه روحی

چکیده :

بحث برانگیزترین مکتب ادبی قرن بیستم سوررئالیسم با تمام تأثیراتی که در ادبیات جهان گذاشت در ادبیات فارسی غریب نبوده است.تجربیات فراحسی عارفان و شطحیات آنان گویی سرچشمه های سوررئالیسمی بوده اند که قرن ها بعد در اروپاظاهرشد.جستجوی عرفان در روح و جان آدمیهمان کنکاش سوررئالیسم در ذهن و ناخودآگاه انسان است که نظریات فروید آن را شدّت می بخشد.عرفا بارعایت آدابی دشواردرمجاهدات با عالم غیب ارتباط برقرار می کردند و تحت تأثیرحالات معنوی بدون دخالت اراده و عقل و معاش انسانی به تجارب روحی می رسیدندو بیانی برزبان می آوردند که قابل مقایسه با بیان و نگارش خودکارسوررئالیسم است.جلوه گاه حقیقت برترحقیقی برای عارف دل و روح است و برای سوررئالیسم عمق ذهن و ناخودآگاه که باید کشف شود. تشابهات بین عرفان و سوررئالیسم ازعوامل نسبتا مشترکی چون علل اجتماعی ،سیاسی،اقتصادی،دینی وفرهنگی سرچشمه می گیرد. حتی در موارد متعددی ابزارهای مورداستفاذه این دودرظاهرتاحدی مشترک یا شبیه به هم اند.نتایج حاصل از سلوک طولانی مدت عرفانی و تلاش های کوتاه و زودگذرسوررئالیستی نیزتامسیری می توانند مسامحتا همگام تلقی شونداماپشت گرمی عرفان به اعتقاد اصیل دینی و عدم چنین اعتقادی در سوررئالیسم غنای عرفان را در برابر سوررئالیسم به رخ می کشد. باوجودتشابهات و روابط نزدیک بین عرفان و سوررئالیسم ورود عرفان در زندگی عملی عرفا پویایی و رشد و تکامل شگفت آوری به آن بخشید که سوررئالیسم به دلیل کنارکشیدن ازصحنه زندگی ازچنین امتیازتضمین کننده ای محروم ماند.

مشخصات اثر

عنوان :

رد یک اشکال از حدیقه برپایه نمادشناسی سنایی

نویسنده:

ویدا دستمالچی، رحمان مشتاق مهر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

چکیده :

مدرس رضوی در تعلیقات حدیقه ذیل حکایت «شتر مست در بیابان» دربارة واژة «شتر» اظهاراتی داشته ‌است که از منظر وی حاکی از سوءترجمه یا سوءبرداشت سنایی از منبع اصلی این حکایت، یعنی کلیله‌ودمنة ابن‌مقفع است. در اصل حکایت مهابهاراتا و کلیله، «افیل» ضبط شده است و سنایی احتمالاً به‌دلیل یک اشتباه، افیل را به «شتر جوان» ترجمه کرده است، اما آنچه از نمادشناسی جانوری در آرای سنایی برمی‌آید، او نماد «شتر» را عامدانه و آگاهانه برگزیده ‌است. بر همین مبنا در این یادداشت، چهار دلیل مستند برای فرضیة «گزینش عامدانة سنایی» طرح می‌شود: 1. توجه به خواب‌گزاری سنایی در حدیقه، 2. توجه به سنت نمادین ملی در داستان لشکرکشی اسفندیار به زابلستان، 3. توجه به شواهد اقلیمی و جغرافیایی در حکایات حدیقه، و 4. توجه به حکایت تمثیلی «احوال فیل» در متن حدیقه سنایی.

صفحات :

از صفحه 7 تا 21

مشخصات اثر

عنوان :

جغرافیای ملکوتی و اوقات عرفانی

نویسنده:

رحمان مشتاق مهر، ویدا دستمالچی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

چکیده :

زبان رمزی و نمادین روایات و تمثیلهای عرفانی علاوه بر انتقال شبکهای از مفاهیم قدسی و تجریدی، مملو از تصاویر عینیِ مجردی است که ملکوت را با صورتهای زمینی توصیف میکند. گرچه اصل اساسی لامکان و لازمان در مباحث جهانهای بالاتر از فلک قمر، یعنی عالم ملکوت و بالاتر، همواره مورد توجه عرفا بودهاست اما در برخی از رسایل فلاسفه اشراق گرا مانند ابنسینا یا عرفای اشراقی مانند سهروردی یا متکلمان عرفان گرا مانند امام محمد غزالی، زبان رمز و نماد در ترسیم جغرافیای ملکوتی و جزئیات آن، کارآمدتر از نظریههای خشک فلسفی و کلامی عمل کرده است؛ حتی بخشی از تمثیلهای جغرافیای ملکوتی با آیات قرآن، اشارات عهدین، روایات مذاهب و روایات ملّی و اسطوره ای نیز همخوانی دارد. اگرچه تئوری جغرافیای ملکوتی در نظریههای دینی، فلسفی و عرفانیِ لامکان و لازمان محل یقین علما و فلاسفه است اما در جهان شناسی عرفانی جهت دیگری را معرفی میکند؛ جغرافیایی که دقیقاً در دل لامکان واقع شدهاست و زمان‌های آن همه بر مدار لازمان است. رسالهالطیرهای موجود در ادبیات عرفانی و برخی دیگر از رسائل رمزی یا نمادین، در ارائه تصویر جغرافیای ملکوتی برای سالکان حقیقت همواره جذابیت فکری و هنری داشتهاست و آنان را به سرزمینی دعوت کردهاست که در جهت شناسی جغرافیاییِ قدسی، میتواند شمال، مشرق یا حتّی غرب باشد.

صفحات :

از صفحه 33 تا 58

مشخصات اثر

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود

ثبت نام

در تلگرام به ما بپیوندید