جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهشِ حاضر کوشیده است به یاریِ رویکردِ پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن به جهانِ معنایِ پنج نمونه از نقاشی‌های تمثیلی گلچین اشعار به تاریخ 801 ه.ق متعلق به مکتب شیراز-بهبهان راه‌یابد. سه پرسش اصلی این پژوهش عبارتند از: چه ارتباطی میان حکمتِ زمین (جغرافیایِ شهودی) با فضای نقاشی‌های تمثیلی وجود دارد؟ دستگاه فکری هانری کربن برای خوانش نگارگری ایرانی –به‌طور ویژه نقاشی‌های مکتب شیراز-بهبهان- چه امکاناتی دارد؟ نقاشی‌های گلچین اشعار به تاریخ 801 ه.ق متعلق به مکتب شیراز-بهبهان چه جهانِ معنایی را آشکار می‌سازند؟ هدف مقاله استفاده از امکانات دستگاه فکری هانری کربن در خوانشِ نگاره‌های مکتب شیراز- بهبهان است. رویکرد این پژوهش توصیفی-تحلیلی و برگرفته از فلسفۀ پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که برای نشان‌دادن حکمتِ زمین/جغرافیایِ شهودی می‌توان به‌جای استفاده از روش‌هایِ ترسیم‌های متداول در نقاشی، از شیوه‌های بازنمایی نقاشی‌های تمثیلی (نگارگری ایرانی) بهره‌مند شد. تاریخ و جغرافیای شهودی نه در ارضِ ناسوت بلکه در ارض ملکوت رخ می‌دهند و راه وصول به آن‌ها از طریق قوۀ خیال است. اگر بنا شد چنین عالمی –ارض ملکوت- ترسیم شود، نقاشی‌های تمثیلی مانند نگارگری ایرانی قادر به چنین کاری هستند. دستگاه فکری و آرای هانری کربن در «مواقعی»–مانند نقاشی‌های گلچین مذکور- برای «گونه‌»ای از تفسیرِ نگارگری ایرانی راه‌گشاست. اندیشۀ او امکان تأویل و رمزگشایی دیداری و محتوایی «برخی» از آثار نگارگری ایرانی را فراهم می‌کند. بر اساس اندیشۀ پدیدارشناسانه-هرمنوتیکی هانری کربن و با ارجاعات و اشاراتی به متون مزدایی ایران باستان، می‌توان گفت، نقاشی‌های گلچین اشعار به تاریخ 801 ه.ق می‌توانند حکمتِ زمین -را که در آن پرسش از «چیستیِ» زمین به «کیستی» و تصاویر زمین طبیعیِ به زمین شهودی تبدیل می‌شود- تجسم ببخشند. همچنین در انتهای مقاله به نقد رویکرد کربن و محدودیت‌های آن اشارۀ مختصری کردیم.

این روزها شاید در سطح جهانی موضوعی فراگیرتر از فوتبال نباشد؛ ورزشی که پیر و جوان و زن و مرد را در سراسر زمین پای صفحه تلویزیون می‌نشاند و تا دیروقت مشغولشان می‌دارد. سالها پیش به همین مناسبت گفتگویی با استاد داوری اردکانی شد که در نخستین شماره «فلسفه فوتبال» ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت به چاپ رسید و مورد استقبال خوانندگان قرار گرفت. گفتگوی حاضر باز با ایشان است درباره «فلسفه ورزش» و به نقل از همان ماهنامه.

انتشارات هرمس در تابستان ۱۳۹۶ کتابی با عنوان “گفتگویی میان هگل و فیلسوفان اسلامی: صیرورت، دیالکتیک و ایدئالیسم به قلم حمید طالب زاده منتشر کرده است. هدف مؤلف از نگارش این اثر گشودن باب تازه ای برای گفتگو میان هگل و فیلسوفان اسلامی به منظور آزمون معاصرت فلسفه اسلامی و مواجهۀ آن با اندیشه ی غربی است. به تعبیر ایشان فلسفه معاصرتی است که خود را می اندیشد و به خود آگاه می شود. بنابراین فلسفه ربطی ناگسستنی با زندگی دارد و فلسفه اسلامی نیز اگر سودای حضور در عرصه جهانی دارد باید پیش ار پرداختن به مسائل روزگار حاضر، به نفس معاصرت بیاندیشد. پرسش هایم درباره هدف، رویکرد، روش و محتوای کتاب را با تمرکز بر چهار کلیدواژه با دکتر طالب زاده در میان گذاشتم که عبارت اند از گفتگو، نقش و جایگاه مؤلف، فیلسوفان اسلامی، و هگل. مایلم این توضیح را به خواننده بدهم که به خاطر محدودیت در تعداد صفحات بخش “کتاب” نشریه، متأسفانه ممکن نشد برخی از پاسخ های دکتر طالب زاده را دوباره به پرسش بگیرم و در مواردی توضیح بیشتری از ایشان طلب کنم و برخی از ابهامات را نیز به قدر توان برطرف کنم. امیدوارم در نوبتی دیگر چنین امکانی فراهم شود. در نگاه نخست به نظر می رسد هدف این اثر برقراری گفتگو میان دو سنت فلسفی است. در عنوان کتاب شما “گفت و گو” به چه معناست و اصولا در چه بستری و با چه پیش فرض هایی چنین گفتگویی بین طرفینی که دست کم در ظاهر دارای مبانی متفاوتی اند و دو نماینده ی اصلی آن یعنی ملاصدرا و هگل نیز زنده نیستند، امکان پذیر می شود؟ معمولاً وقتی از مواجهه ی فلسفه اسلامی با فلسفه غربی سخن گفته می شود به فلسفه تطبیقی تعبیر می شود. مدت هاست که در بعضی دانشگاه های کشور نیز رشته ی فلسفه تطبیقی تأسیس شده است و در دوره تحصیلات تکمیلی دانشجو می پذیرید. فلسفه تطبیقی، عبارتی است که معانی متفاوتی از آن مراد شده است. تمایل غالب به این معناست که فلسفه تطبیقی موضوع محور است و موضوعی را برمی گزیند و سپس آراء فیلسوفان معینی را ناظر به آن موضوع مطرح می کند و به بیان تفاوت ها و تشابهات میان آن آراء می پردازد…