جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از محورهاي مهم در زمينة انسان‌شناسي، اخلاق و فلسفه تصميم، بحث از ملکات نفساني است که در آن، «مفهوم‌شناسي و تبيين دقيق تعريف ملکه» بر ساير مسائل تقدم دارد. تفحص در آثار فلاسفه و حکماي اسلامي، بيانگر وجود اختلافاتي در تعريف «ملکه» بوده است. اين پژوهش، به دنبال آن است که ابتدا تعاريف موجود از ملکه در آثار فلاسفه و حکماي اسلامي را کشف و دسته‌بندي نمايد. سپس، ضمن بررسي تطبيقي و مقايسه‌اي تعاريف، به تحليل نوع اختلاف و ترابط معنايي آنها بپردازد. روش پژوهش، توصيفي ـ تحليلي است. مبتني بر دستاوردهاي پژوهش، تعاريف موجود از ملکات در قالب شش دسته و بر مبناي اين ملاک‌ها قابل تبيين است: 1. رسوخ، 2. سرعت زوال، 3. استقرار در موضوع، 4. امکان مفارقت، 5. ثبوت، 6. سختي زوال. طبق بررسيِ تطبيقي و مقايسه‌اي، اين تعاريف و ملاک‌ها، علي‌رغم اختلافات، به‌طور‌کلي بي‌ارتباط و مباين از هم نيستند؛ بلکه نوعي ترابط معنايي بين آنها وجود دارد. ملاک‌ها، به پايه و غيرپايه تقسيم مي‌شوند. برخي از اين ملاک‌ها، هم‌ارزش برخي ديگر بوده و برخي به نسبت سايرين، رابطه علّي ـ معلولي دارند. اين تبيينات از ترابط معناييِ ملاک‌ها، منجر به يک مدل مفهومي در پژوهش شده است.