جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

منشأ و عامل اصلی کنش‌های انسانی در زمرۀ مهمترین مسائلی محسوب می‌شود که همیشه دغدغه اندیشمندان بوده است. قرآن کریم نیز در آیۀ 84 سورۀ إسراء، با مقولۀ کلیدیِ شاکله به این مساله اساسی پرداخته است. البته به‌ غیر از انگارۀ «شاکله» در گفتمانِ قرآنی مفاهیمِ مرتبط دیگری نیز وجود دارد. مفاهیمی از قبیلِ: تأثیراتِ مشیت الهی، اختیارات فردی و عوامل اجتماعی، در عملکرد انسان. انگارۀ شاکله، با اهمیت‌ترین واژه در این ارتباط محسوب می‌شود که مفسرین در طول تاریخِ تفسیر، نظراتِ مختلفی را پیرامونِ معنای آن مطرح کرده‌اند. به‌شکل خاص در دو دوره‌ی: پیدایش (دوران پیامبر و ائمه) و کلاسیک (از نیمه دوم قرن سوم تا ششم) شاهدِ تحول و تکاملِ روی‌آوردها به این انگاره هستیم؛ در دورۀ پدایش، عموماً نظرات مفسران مجمَل و بسیط است. امّا هر چه به جلو پیش می‌رویم، به‌شکل خاص در دورۀ کلاسیک، روش‌های مختلفی برای تبیینِ معنای این انگاره و پرده برداشتن از ابهامِ آن اتخاذ شده است. اولین روی‌آورد تبیین، استفاده از روایاتی است که میانِ «شاکله» و «نیت مومن» ارتباط برقرار می‌نمایند. پس آز آن نظریاتِ ترکیبی قابل رصد هستند. همچنین استفاده از پیش فرض‌های کلامی، عرفانی و ادبی نیز برای تبیین معنای شاکله قابل مشاهده هست. بنابراین مشاهدۀ تطور دیدگاه‌ها پیرامون معنای شاکله از یک توسعۀ معنایی در معنای این انگاره خبر می‌دهد.